سجود
مسأله 1054- نمازگزار باید در هر رکعت از نمازهای واجب و مستحب،بعد از رکوع دو سجده کند و سجده آن است که پیشانی و کف دو دست و سر دو زانو و سر دو انگشت بزرگ پاها را بر زمین بگذارد.
مسأله 1055- دو سجده روی هم یک رکن است که اگر کسی در نماز واجب عمداً یا
کتابرساله توضیح المسائل آیة الله العظمی بروجردی با حواشی امام خمینی (س)صفحه 216 از روی فراموشی هر دو را ترک کند،یا دو سجدۀ دیگر به آنها اضافه نماید،نمازش باطل است.
مسأله 1056- اگر عمداً یک سجده کم یا زیاد کند،نماز باطل میشود و اگر سهواً یک سجده کم کند حکم آن بعداً گفته خواهد شد.
مسأله 1057- اگر پیشانی را عمداً یا سهواً به زمین نگذارد،سجده نکرده است،اگرچه جاهای دیگر به زمین برسد ولی اگر پیشانی را به زمین بگذارد و سهواً جاهای دیگر را به زمین نرساند،یا سهواً ذکر نگوید سجده صحیح است.
مسأله 1058- احتیاط واجب آن است که در سجده سه مرتب
«سُبْحٰانَ اللّٰهِ» یا یک مرتبه
«سُبْحٰانَ رَبِّیَ الْاَعْلیٰ وَبِحَمْدِهِ» بگوید و باید این کلمات دنبال هم و به عربی صحیح گفته شود.و مستحب است
«سُبْحٰانَ رَبِّیَ الْاَعْلیٰ وَبِحْمَدِهِ» را سه یا پنج یا هفت مرتبه بگوید.
مسأله 1059- در سجود باید به مقدار ذکر واجب،بدن آرام باشد و موقع گفتن ذکر مستحب هم،اگر آن را به قصد ذکری که برای سجده دستور دادهاند بگوید،آرام بودن بدن لازم است.
مسأله 1060- اگر پیش از آن که پیشانی به زمین برسد و بدن آرام بگیرد عمداً ذکر سجده را بگوید،یا پیش از تمام شدن ذکر عمداً سر از سجده بردارد،نماز باطل است.
مسأله 1061- اگر پیش از آن که پیشانی به زمین برسد و بدن آرام گیرد،سهواً ذکر سجده را بگوید و پیش از آن که سر از سجده بردارد،بفهمد اشتباه کرده است،باید دوباره در حال آرام بودن،ذکر را بگوید.
کتابرساله توضیح المسائل آیة الله العظمی بروجردی با حواشی امام خمینی (س)صفحه 217 مسأله 1062- اگر بعد از آن که سر از سجده برداشت،بفهمد که پیش از آرام گرفتن بدن،ذکر را گفته یا پیش از آن که ذکر سجده تمام شود سر برداشته نمازش صحیح است.
مسأله 1063- اگر موقعی که ذکر سجده را میگوید،یکی از هفت عضو را عمداً از زمین بردارد،نماز باطل میشود ولی موقعی که مشغول گفتن ذکر نیست،اگر غیر پیشانی جاهای دیگر را از زمین بردارد و دوباره بگذارد اشکال ندارد.
مسأله 1064- اگر پیش از تمام شدن ذکر سجده سهواً پیشانی را از زمین بردارد نمیتواند دوباره به زمین بگذارد و باید آن را یک سجده حساب کند،ولی اگر جاهای دیگر را سهواً از زمین بردارد،باید دو مرتبه به زمین بگذارد و ذکر را بگوید.
مسأله 1065- بعد از تمام شدن ذکر سجدۀ اول باید بنشیند تا بدن آرام گیرد و دوباره به سجده رود.
مسأله 1066- جای پیشانی نمازگزار باید از جای زانوها و سر انگشتان پای او بلندتر از چهار انگشت بسته نباشد،بلکه احتیاط واجب آن است که جای پیشانی او از جای انگشتان و سر زانوهایش پستتر از چهار انگشت بسته نباشد.
مسأله 1067- در زمین سراشیب که سراشیبی آن درست معلوم نیست اگر جای پیشانی نمازگزار از جای انگشتهای پا و سر زانوهای او مختصری بیش از چهار انگشت بسته بلندتر باشد اشکالی ندارد
مسأله 1068- اگر پیشانی را به چیزی بگذارد که از جای انگشتهای پا و سر
کتابرساله توضیح المسائل آیة الله العظمی بروجردی با حواشی امام خمینی (س)صفحه 218 زانوهای او بلندتر از چهار انگشت بسته است،چنانچه بلندی آن به قدری است که نمیگویند در حال سجده است،باید سر را بردارد و به چیزی که بلندی آن به اندازه چهار انگشت بسته یا کمتر است بگذارد،و اگر بلندی آن به قدری است که میگویند در حال سجده است احتیاط واجب آن است که پیشانی را از روی آن به روی چیزی که بلندی آن به اندازۀ چهار انگشت بسته یا کمتر است بکشد،و اگر کشیدن پیشانی ممکن نیست،بنابر احتیاط واجب باید نماز را تمام کند و دوباره بخواند.
مسأله 1069- باید بین پیشانی و آنچه بر آن سجده میکند چیزی نباشد پس اگر مهر به قدری چرک باشد که پیشانی به خود مهر نرسد،سجده باطل است ولی اگر مثلاً رنگ مهر تغییر کرده باشد اشکال ندارد.
مسأله 1070- در سجده باید کف دست را بر زمین بگذارد ولی در حال ناچاری پشت دست هم مانعی ندارد،و اگر پشت دست ممکن نباشد،باید مچ دست را بگذارد،و چنانچه آن را هم نتواند،باید تا آرنج هر جا را که میتواند بر زمین بگذارد و اگر آن هم ممکن نیست،گذاشتن بازو کافی است.
مسأله 1071- در سجده باید سر دو انگشت بزرگ پاها را به زمین بگذارد،و اگر انگشتهای دیگر پا،یا روی پا را به زمین بگذارد،یا به واسطۀ بلند بودن ناخن،سر شست به زمین نرسد نماز باطل است و کسی که به واسطۀ ندانستن مسأله،نمازهای خود را اینطور خوانده،باید دوباره بخواند
مسأله 1072- کسی که مقداری از شست پایش بریده،باید بقیۀ آن را به زمین بگذارد، و اگر چیزی از آن نمانده،یا اگر مانده خیلی کوتاه است باید بقیۀ انگشتان را بگذارد و
کتابرساله توضیح المسائل آیة الله العظمی بروجردی با حواشی امام خمینی (س)صفحه 219 اگر هیچ انگشت ندارد،باید هر مقداری از پا باقی مانده به زمین بگذارد.
مسأله 1073- اگر به طور غیر معمول سجده کند،مثلاً سینه و شکم را به زمین بچسباند یا پاها را دراز کند،اگرچه هفت عضوی که گفته شد به زمین برسد،بنابر احتیاط واجب ،باید نماز را دوباره بخواند.
مسأله 1074- مهر یا چیز دیگری که بر آن سجده میکند،باید پاک باشد،ولی اگر مثلاً مهر را روی فرش نجس بگذارد،یا یک طرف مهر نجس باشد و پیشانی را به طرف پاک آن بگذارد اشکال ندارد.
مسأله 1075- اگر در پیشانی دمل و مانند آن باشد،چنانچه ممکن است باید با جای سالم پیشانی سجده کند،و اگر ممکن نیست باید زمین را گود کند و دمل را در گودال و جای سالم را به مقداری که برای سجده کافی باشد بر زمین بگذارد.
مسأله 1076- اگر دمل یا زخم تمام پیشانی را گرفته باشد باید به یکی از دو طرف پیشانی سجده کند و اگر ممکن نیست به چانه و اگر به چانه هم ممکن نیست باید به هر جای از صورت که ممکن است سجده کند و اگر به هیچ جای از صورت ممکن نیست باید با جلوی سر سجده نماید.
مسأله 1077- کسی که نمیتواند پیشانی را به زمین برساند باید به قدری که میتواند خم شود و مهر یا چیز دیگری را که سجده بر آن صحیح است روی چیز بلندی گذاشته و طوری پیشانی را بر آن بگذارد که بگویند سجده کرده است،ولی باید کف دستها و زانوها و انگشتان پا را به طور معمول به زمین بگذارد.
مسأله 1078- کسی که هیچ نمیتواند خم شود باید برای سجده بنشیند و با سر اشاره کند و اگر نتواند باید با چشمها اشاره نماید و در هر دو صورت احتیاط واجب آن است
کتابرساله توضیح المسائل آیة الله العظمی بروجردی با حواشی امام خمینی (س)صفحه 220 که اگر میتواند مهر را بلند کند و به پیشانی بگذارد،و اگر با سر یا چشمها هم نمیتواند اشاره کند،باید در قلب نیت سجده کند،و بنابر احتیاط واجب با دست و مانند آن برای سجده اشاره نماید.
مسأله 1079- کسی که نمیتواند بنشیند،باید ایستاده نیت سجده کند و چنانچه میتواند،برای سجده با سر اشاره کند و اگر نمیتواند،با چشمها اشاره نماید و اگر این را هم نمیتواند،در قلب نیت سجده کند،و بنابر احتیاط واجب با دست و مانند آن برای سجده اشاره نماید.
مسأله 1080- اگر پیشانی بیاختیار از جای سجده بلند شود،چنانچه ممکن باشد باید نگذارد دوباره به جای سجده برسد،و این یک سجده حساب میشود،چه ذکر سجده را گفته باشد یا نه و اگر نتواند سر را نگهدارد و بیاختیار دوباره به جای سجده برسد، روی هم یک سجده حساب میشود و اگر ذکر نگفته باشد باید بگوید.
مسأله 1081- جایی که انسان باید تقیه کند میتواند بر فرش و مانند آن سجده نماید و لازم نیست برای نماز به جای دیگر برود ولی اگر بتواند بر حصیر یا چیزی که سجده بر آن صحیح میباشد،طوری سجده کند که به زحمت نیفتد ،نباید بر فرش و مانند آن سجده نماید.
مسأله 1082- اگر روی تشک پر یا چیز دیگری که بدن روی آن آرام نمیگیرد سجده کند باطل است .
کتابرساله توضیح المسائل آیة الله العظمی بروجردی با حواشی امام خمینی (س)صفحه 221 مسأله 1083- اگر انسان ناچار شود که در زمین گل نماز بخواند،چنانچه آلوده شدن بدن و لباس برای او مشقت ندارد،باید سجده و تشهد را به طور معمول بهجا آورد و اگر مشقت دارد،میتواند در حالی که ایستاده،برای سجده با سر اشاره کند و تشهد را ایستاده بخواند و اگر سجده و تشهد را به طور معمول هم بهجا آورد،نمازش صحیح است.
مسأله 1084- در رکعت اول و رکعت سومی که تشهد ندارد،مثل رکعت سوم نماز ظهر و عصر و عشا بنابر احتیاط واجب باید بعد از سجدۀ دوم قدری بیحرکت بنشیند و بعد برخیزد.
کتابرساله توضیح المسائل آیة الله العظمی بروجردی با حواشی امام خمینی (س)صفحه 222