مصاحبه
ویژگی های حکومت اسلامی و رابطه مردم و رهبری
مصاحبه با روزنامه «لوتاکونتینوا» درباره ویژگی های حکومت اسلامی
نسخه چاپی | ارسال به دوستان
برو به صفحه: برو

نوع ماده: صحیفه امام

پدیدآورنده : خمینی، روح الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، 1279 - 1368

محل نشر : تهران

ناشر: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)

زمان (شمسی) : 19 دی‌ ‭1357

زمان (قمری) : 10 ص‍ف‍ر ‭1399

مکان: ‫پاریس - نوفل لوشاتو

شماره صفحه : 407

موضوع : ویژگی های حکومت اسلامی و رابطه مردم و رهبری

زبان اثر : فارسی

مصاحبه کننده : خبرنگار ایتالیایی روزنامۀ لوتاکونتینوا

مصاحبه با روزنامه «لوتاکونتینوا» درباره ویژگی های حکومت اسلامی

مصاحبه

‏زمان: 19 دی 1357 / 10 صفر 1399‏

‏مکان: پاریس، نوفل لوشاتو‏

‏موضوع: ویژگیهای حکومت اسلامی و رابطۀ مردم و رهبری ‏

‏مصاحبه کننده: خبرنگار ایتالیایی روزنامۀ لوتاکونتینوا‏

سؤال: ‏[‏‏در غرب بین طرفداران و پشتیبانان مبارزات مردم ایران در ماههای اخیر سؤالهای زیادی طرح‏‎ ‎‏شده است. خیلی از این سؤالها به خاطر کمبود شناخت تاریخ و رشد عقاید گذشتۀ دور و اخیر شماست.‏‎ ‎‏برای من هم بیشتر و در نتیجۀ فعالیت بیشتر در پشتیبانی از انقلاب اسلامی شما، جواب به این سؤالات‏‎ ‎‏می تواند مفید واقع شود. تصور می کنم که آنچه امروز در حیات یک جنبش توده ای در ایران اتفاق‏‎ ‎‏می افتد ریشه هایش در یک نوع رنسانس ـ تجدید حیات ـ شیعه یافت می شود. ممکن است شرح دهید‏‎ ‎‏که چه فعالیتها و بحثها و مبارزاتی در سی سال اخیر فعالیت شما را تشکیل داده است؟‏‏]‏

جواب: ‏یکی از خصلتهای ذاتی تشیع، از آغاز تاکنون، مقاومت و قیام در برابر دیکتاتوری و‏‎ ‎‏ظلم است که در تمامی تاریخ شیعه به چشم می خورد؛ هر چند که اوج این مبارزات در‏‎ ‎‏بعضی از مقطعهای زمانی بوده است. در صد سال ‏‏[‏‏اخیر‏‏]‏‏ حوادثی اتفاق افتاده است که‏‎ ‎‏هر کدام در جنبش امروز ملت ایران تأثیری داشته است: انقلاب مشروطیت،‏‎[1]‎‏ جنبش‏‎ ‎‏تنباکو‏‎[2]‎‏ و... قابل اهمیت فراوان است. تأسیس حوزۀ علمی دینی در بیش از نیم قرن اخیر‏‎ ‎‏در شهر قم‏‎[3]‎‏ و تأثیر این حوزه در داخل و خارج کشور ایران و نیز تلاش روشنفکران‏‎ ‎‏مذهبی در داخل مراکز دانشگاهی و قیام سال 41 ـ 42 ملت ایران به رهبری علمای‏‎ ‎‏اسلامی که تا امروز ادامه دارد، همه عواملی هستند که اسلام شیعی را در سطح جهان‏‎ ‎‏مطرح می کند. ‏


ــ     ‏[‏‏این فعالیتها و بحثها، این مدرن شدن ـ انطباق با زمان ـ شیعه از چه راههایی رشد کرد؟ آیا یک کار‏‎ ‎‏محدود به روحانیت شیعه بوده است یا در راههای دیگری هم رشد کرده است؟ و مدارس اسلامی‏‎ ‎‏(حوزه های علمی) در این رشد چه نقشی داشتند؟‏‏]‏

ــ     ‏اساساً اسلام ـ که تشیع چیزی جز اسلام اصیل نیست ـ نه تنها جلو رشد علمی و فکری بشر‏‎ ‎‏را نمی گیرد بلکه خود زمینه های این حرکت را آماده تر می کند و به این حرکت جهت‏‎ ‎‏انسانی و الهی می دهد. و تکامل علمی و فرهنگی بشر بعد از ظهور اسلام، محققین تاریخ‏‎ ‎‏را خیره ساخته است. بله، چیزی که باید اضافه کنم این است که فساد اخلاق و انسان‏‎ ‎‏مصرفی شدن و تمام تلاش انسان برای لذتجویی بیشتر و تمام ارزشها را با پول سنجیدن‏‎ ‎‏مفهومی غیر از مدرنیزه کردن کشور دارد؛ و تشیع با آنها مخالف است نه با مدرنیزه کردن‏‎ ‎‏کشور. در مورد کار روحانیت باید بگویم که مطالعه و تحقیق در بحثهای اسلامی و‏‎ ‎‏شناختن فقه شیعه، به علت گسترش زمینه های آن، به صورت تخصصی درآمده است که‏‎ ‎‏قهراً ایجاب می کند که همیشه عده ای از مردم خود را برای درک و سپس ابلاغ این‏‎ ‎‏مسائل آماده کنند. و کسانی که این مسئولیت را به عهده گرفته اند روحانیون هستند که ‏‎ ‎‏بر اساس دریافتهای اسلامی خود همیشه در حرکتهای اجتماعی و مبارزات سیاسی در‏‎ ‎‏سطح پیشتاز بوده اند. ‏

ــ     ‏[‏‏ممکن است معنی و مفهوم «حزب الله » را برای ما تشریح کنید؟‏‏]‏

ــ     ‏هر مسلمانی که موازین و اصول اسلام را پذیرفته است و در اعمال و رفتار از انضباط دقیق‏‎ ‎‏شیعی برخوردار است یک عضو از اعضای حزب الله است؛ و تمامی دستورات این‏‎ ‎‏حزب و خط مشی آن را قرآن و اسلام بیان کرده است. این حزب غیر از حزبهای متداول‏‎ ‎‏امروز دنیاست. امروز تمام مردم ایران ـ در هر سِنی که هستند ـ از زن و مرد که با شعارهای‏‎ ‎‏اسلامی مبارزه می کنند جزء حزب الله هستند. ‏

ــ     ‏[‏‏ممکن است معنی دقیق «امام» را تشریح کنید؟ در معنی کلی آن و در موقعیت خود شما لقب «امام» که‏‎ ‎‏در تظاهرات میلیونها ایرانی در ماه محرّم به شما داده شده چیست؟ رابطۀ امام با حزب الله چیست؟‏‏]‏

ــ     ‏امام به معنی پیشوا و کسی که جمعی را در جهتی هدایت و رهبری می کند. و امام‏

‏بیان کنندۀ خط مشی شیعه و حزب الله و رهبری کنندۀ این تشکیلات بزرگ فراگیر است که‏‎ ‎‏تمامی وظایف آنان را از قرآن و سنت پیامبر اسلام در زمانهای مختلف و شرایط مختلف‏‎ ‎‏اجتهاد و استنباط می کند و به آنان ابلاغ می نماید. ‏

ــ     ‏[‏‏حکومت مدرن چگونه می تواند در یک جامعۀ اسلامی وجود داشته باشد؟‏‏]‏

ــ     ‏اسلامی که بیشترین تأکید خود را بر اندیشه و فکر قرار داده است و انسان را به آزادی از‏‎ ‎‏همۀ خرافات و اسارت قدرتهای ارتجاعی و ضد انسانی دعوت می کند، چگونه ممکن‏‎ ‎‏است با تمدن و پیشرفت و نوآوریهای مفید بشر که حاصل تجربه های اوست سازگار‏‎ ‎‏نباشد؟!‏

ــ     ‏[‏‏با در نظر گرفتن اینکه هر حکومتی در خود حداکثر تمرکز قدرت را جمع می کند، چگونه حکومت‏‎ ‎‏اسلامی می تواند وجود داشته باشد و قدرت در آن تمرکز نیابد و رابطۀ مسلط و زیرسلطه برقرار‏‎ ‎‏نشود؟‏‏]‏

ــ     ‏اسلام در رابطۀ بین دولت و زمامدار و ملت ضوابطی و حدودی معین کرده است و برای‏‎ ‎‏هر یک بر دیگری حقوقی تعیین نموده است که در صورت رعایت آن هرگز چنین‏‎ ‎‏رابطه ای، یعنی رابطۀ مسلط و زیر سلطه، به وجود نمی آید. اساساً حکومت کردن و‏‎ ‎‏زمامداری در اسلام یک تکلیف و وظیفۀ الهی است که یک فرد در مقام حکومت و‏‎ ‎‏زمامداری، گذشته از وظایفی که بر همۀ مسلمین واجب است، یک سلسله تکالیف‏‎ ‎‏سنگین دیگری نیز بر عهدۀ اوست که باید انجام دهد. حکومت و زمامداری در دست‏‎ ‎‏فرد یا افراد، وسیلۀ فخر و بزرگی بر دیگران نیست که از این مقام بخواهد به نفع خود‏‎ ‎‏حقوق ملتی را پایمال کند. هر فردی از افراد ملت حق دارد که مستقیماً در برابر سایرین،‏‎ ‎‏زمامدار مسلمین را استیضاح کند و به او انتقاد کند و او باید جواب قانع کننده بدهد و در‏‎ ‎‏غیر این صورت، اگر برخلاف وظایف اسلامی خود عمل کرده باشد ـ خود به خود ـ از‏‎ ‎‏مقام زمامداری معزول است و ضوابط دیگری وجود دارد که این مشکل را حل می کند. ‏

ــ     ‏[‏‏در جامعۀ اسلامی چه ارگانیسمهای اجتماعی مردمی باید تصمیم گیری سیاسی و برابری بین افراد را‏‎ ‎‏تضمین کند و از برقراری روابط مسلط و زیر سلطه مابین مردم جلوگیری نماید، و همچنین کسانی را که‏

‏در دستگاه حکومتی تصمیم گیری می کنند کنترل نماید؟ تجربۀ تاریخ به ما می آموزد که قدرت مردم که‏‎ ‎‏توسط پارلمان اعمال می شود ـ حتی اگر پارلمان آزادانه انتخاب شده باشد ـ خیلی محدود است و رو به‏‎ ‎‏کم شدن می نهد.‏‏]‏

ــ     ‏در دنیای امروز، که گفته می شود دنیای صنعت است، رهبران فکری می خواهند جامعۀ‏‎ ‎‏بشری را نظیر یک کارخانۀ بزرگ صنعتی اداره کنند؛ در حالی که جامعه ها از انسانها‏‎ ‎‏تشکیل شده است که دارای بُعد معنوی و روح عرفانی است. و اسلام در کنار مقررات‏‎ ‎‏اجتماعی، اقتصادی و غیره به تربیت انسان بر اساس ایمان به خدا تکیه می کند و در‏‎ ‎‏هدایت جامعه از این بُعد بیشتر برای هدایت انسان به طرف تعالی و سعادت عمل می کند.‏‎ ‎‏اگر ایمان به خدا و عمل برای خدا در فعالیتهای اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و سایر شئون‏‎ ‎‏زندگی بشر وارد شود پیچیده ترین مشکلات امروزی جهان به آسانی حل می شود. امروز‏‎ ‎‏دنیا، هم در این بن بست گرفتار شده است و هم نمی خواهد به نوع هدایت انبیا تسلیم‏‎ ‎‏شود. ولی سرانجام چاره ای جز تسلیم ندارد. ‏

ــ     ‏[‏‏از چه راههایی فکر می کنید که بشود تمرکز قدرت اقتصادی را از بین برد؛ نه فقط بین فقرا و ثروتمندان‏‎ ‎‏بلکه حتی بین تیپهای مختلف فرایند تولیدی (کارگر و کارفرما)؟‏‏]‏

ــ     ‏جامعۀ بدون خدا و بدون ایمان و عمل برای خدا آنچنان با مشکل رابطۀ کارگر و کارفرما‏‎ ‎‏گرفتار شده است که وقتی هم می خواهد این مشکل را حل کند مشکلی بزرگتر ایجاد‏‎ ‎‏می کند که در حل آن، خود را در بن بست می بیند! ولی در جامعۀ اسلامی که همه چیز بر‏‎ ‎‏اساس و معیار اسلام و ایمان سنجیده و عمل می شود، هرگز مشکلی پیش نخواهد آمد. ‏

ــ     ‏[‏‏فکر می کنید که بعد از سرنگونی رژیم پهلوی بشود بلافاصله حکومت اسلامی برقرار کرد یا احتیاج به‏‎ ‎‏یک حکومت موقت برای رسیدن به حکومت اسلامی باشد؟‏‏]‏

ــ     ‏بدیهی است هر اندازه ملت و حکومت طبق موازین اسلامی و برای خدا عمل کنند‏‎ ‎‏تدریجاً نقایص خود را بیشتر برطرف می کنند و دائماً در تعالی و ترقی بیشتری قرار‏‎ ‎‏خواهند گرفت و در مجموعْ جامعه به ارزشهای خدایی بیشتر نزدیک می شوند و این‏‎ ‎‏سیر، نهایت ندارد. ‏


ــ     ‏[‏‏به عنوان یک مثال مشخص، برای از بین بردن اقتصاد وابسته به نفت شاه و استفادۀ متفاوت از این مادۀ‏‎ ‎‏اولیه، یک حکومت اسلامی چه اصولی را باید به کار گیرد؟‏‏]‏

ــ     ‏ایران امکانات و ظرفیتهای مختلف و فراوانی برای رشد اقتصادی دارد که اگر نفت هم‏‎ ‎‏نباشد بتواند در رشد خود و از بین بردن فقر پیروز شود. از قبیل معادن مختلف که در‏‎ ‎‏صنایع اهمیت زیادی دارد و همچنین امکانات کشاورزی و دامداری و مهمتر از همه،‏‎ ‎‏وجود استعدادهای سرشار و خلاق انسانی. و نفت را در ضمن اینکه به هرکس که مشتری‏‎ ‎‏باشد و با رعایت عدل و انصاف از ما بخرد و پول آن را بدهد می فروشیم، سعی هم‏‎ ‎‏خواهیم کرد که از خود نفت در صنایع مختلف استفاده کنیم. ‏

‎ ‎

  • ـ به رهبری روحانیون عالیقدری چون آقایان: بهبهانی و طباطبایی در 1324 ه. ق.
  • ـ جنبشی همه جانبه در دفع و ردع امتیازات خارجی در دوران ناصرالدین شاه، به رهبری مرجع کبیر تقلید آقای میرزا حسن شیرازی.
  • ـ به دست مرجع مدبر تقلید، آقای عبدالکریم حائری یزدی، در سال 1340 ه . ق .