مجله نوجوان 95 صفحه 16

اختراع تلفن اگر قرار باشد یک آقایی که به کر و لالها آموزش سخن گفتن می دهد تصمیم بگیرد یک وسیلة مهم اختراع کند ، این وسیله لزوماً حنجرة مصنوعی یا سمعک دیجیتال نخواهد بود . چه بسا این وسیله هیچ ربطی هم به دانش آموزان تحت تربیت این آقا نداشته باشد . چیزی که مهم است این است که مهمترین دغدغة این معلم محترم ، ارتباط انسانها با یکدیگر بوده است . آقای معلم که در ادینبورگ متولد شده بود ، در همان شهر ، بزرگ و بزرگتر شد و دوران تحصیلی خود را در دانشگاه های ادینبورگ و لندن گذراند . سال 1870 به کانادا رفت و بستون را برای اقامت برگزید . او که مطالعات بسیاری در زمینة صوت و امکان حرف زدن آدمها با یکدیگر انجام داده بود ، توانست مقدمات اختراع وسیله ای را فراهم کند که بعدها تلفن نام گرفت . اگر تا به حال تصور می کردید که این معلم عزیز و زحمتکش کسی جز الکساندر گراهام بل است ، اشتباه می کردید و در ضمن اگر فکر می کردید که این آقای بل یک روز صبح تصمیم گرفت تا غروب یک تلفن اختراع کند و در عصر آن روز تلفن اختراع شد ، باز هم باید گفت که در اشتباه هستید زیرا این وسیله که امروزه ، هم از حیاتی ترین ملزومات زندگی روزمره است و هم ما در بسیاری از اختراعات و تکنولوژی های دیگر از آن بهره می گیریم ، به صورت کاملاً تصادفی به وجود آمد . یعنی یک شب که آقای بل در آزمایشگاه خود مشغول انجام آزمایش بود ، به خاطر افتادن یک پیل الکتریکی از کوره در رفت و طبق عادت ، دستیارش را صدا کرد ولی چون دستیارش واتسون در طبقة پایین بود ، انتظار نداشت که سراسیمه در را باز کند و وارد شود . بله ، اینجا را درست حدس زدید چون واتسون به خاطر فریاد آقای بل با پیژامه به سمت آزمایشگاه ندویده بود بلکه حیرت او از شنیدن صدای گراهام بل از دستگاه تلگراف درون اتاقش بود که او را به آنجا کشانده بود . بعد از این که واتسون و بل در این باره تحقیق بیشتری انجام دادند ، متوجه شدند که با عصبانیت نابهنگام گراهام بل ، تلفن متولد شده است و این که چرا به این وسیله تلفن گفته شد ، به خاطر ریشة لغوی آن است که از دو کلمة یونانی «تِله» به معنای دور و «فون» به معنای صدا گرفته شده است وگرنه حتماً آقای بل دوست داشته که اسم اختراع خود را یا بگذارد «الکساندر» یا «گراهام» یا «بل» و یا «الکساندر گراهام بل» . عملکرد تلفن اساس کار تلفن همچون تلگراف ، تبدیل صورتی از انرژی به صورتی دیگر است . در تلگراف ، انرژی مکانیکی دستگاه فرستنده موجب ایجاد نوساناتی در جریان الکتریسیته می شود و سپس دستگاه گیرنده ، این نوسانات را به صوت تبدیل می کند و شخصی که پای دستگاه گیرنده نشسته است ، از طریق زبان مورس می تواند کدهای فرستاده شده را باز کند و بفهمد مقصود فرستنده چه بوده . در تلفن نیز همین تبدیل صورت انرژی رخ می دهد ، فقط تفاوتی که وجود دارد ، مربوط به دستگاه فرستنده می شود؛ در دستگاه فرستنده توسط یک میکروفون ، لرزش های متنوعی که دهان شما به عنوان آوا و صوت تولید می کند ، به انرژی الکتریکی تبدیل می شود . در اینجا دیگر از اهرمی برای ایجاد نوسانات استفاده نمی کنید بلکه انرژی صوتی زحمت ایجاد نوسانات را می کشد . دستگاه گیرنده نیز همین عمل را به صورت برعکس انجام می دهد ، یعنی نوسانات انرژی الکتریکی را به انرژی صوت تبدیل می کند . البته باید توجه داشته باشید که یک گوشی تلفن در آن واحد دارای یک مبدل برای فرستادن صوت و یک مبدل برای گرفتن آن است . تلفن در ایران در سال 1265 هجری شمسی مصادف با 1886 میلادی ، برای اولین بار در ایران ، یک رشته سیم تلفن بین تهران و شهر ری به طول 7/8 کیلومتر توسط بوآتال بلژیکی که امتیاز راه آهن ری را داشت ، کشیده شد ولی در واقع مرحله دوم فناوری مخابرات در تهران از سال 1268 شمسی یعنی 13 سال پس از اختراع تلفن با برقراری ارتباط تلفنی بین دو ایستگاه ماشین دودی تهران و شهر ری آغاز شد . پس از آن بین کامرانیه در منطقه شمیران و عمارت وزارت جنگ در تهران و سپس بین مقر ییلاقی شاه قاجار در سلطنت آباد سابق و عمارت سلطنتی تهران ، ارتباط تلفنی دایر شد . وزارت تلگراف در سال 1287 شمسی با وزارت پست ادغام و به نام وزارت پست و تلگراف نام گذاری شد . در سال 1302 شمسی قراردادی برای احداث خطوط تلفنی زیرزمینی با دو شرکت خارجی منعقد و سه سال بعد در آبان ماه 1305 شمسی تلفن خودکار جدید بر روی 2300 رشته کابل در مرکز اکباتان آماده بهره برداری شد . در سال 1308 شمسی امور تلفن نیز تحت نظر وزارت پست و تلگراف و تلفن نام گذاری شد . تعداد شماره های مرکز تلفن اکباتان در سال 1316 شمسی به 6000 شماره تلفن رسید و دو سال بعد بهره برداری شد و در سال 1337 به 13 هزار شماره توسعه یافت . خطوط تلفن جدید یا کاریر نیز پس از شهریور 1320 مورد بهره برداری قرار گرفت و ارتباط تلفنی بین تهران و سایر شهرها گسترش یافت و مراکز تلفنی تهران یکی پس از دیگری تأسیس شد . نام وزارت پست و تلگراف و تلفن در سال 1383 به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تبدیل شد .