مجله نوجوان 09 صفحه 23

فیلم«هوش مصنوعی» را دیدهاید؟ این فیلم یکی از آثار «استیون اسپیلبرگ» است. کارگردانی که به لحاظ تنوع موضوعات آثارش شهرت دارد.«هوش مصنوعی» را از جمله آثاری است که اشک مفصلی از بینندگانش گرفته، البتهاین موضوع قبلاً هم در مورد فیلم«ET» از همین کارگردان اتفاق افتاده. از آثار دیگر اسپیلبرگمی توان به«پارک ژوراسیک ». «فهرست شیندلر» و «نجات سرباز رایان» هم اشاره کرد. فیلم«هوش مصنوعی» در مورد دنیایی است که از عصر امروز ما خیلی پیشرفت تر است و یک متخصص روبوتیک توانسته روبوتهایی را بسازد که مثل انسانها احساس و عاطفه دارند. اولین روبوت ازاین مجموعه پسر کوچک 9 سالهای است که شخصیت اصل فیلم هم هست. اسپلیبرگ دنیایی را به تصویر کشیده که روبوتهای بسیار پیشرفته که از نظر ظاهری هیچ فرقی با آدمها ندارند درآن وجود دارند و تا پایان تاریخ مصرفشان می توانند وجود داشته باشند اما این روبوتها با پسر کوچک قصه اسپلبرگ فرق دارند. چون آنها دارای احساسات و عواطف نیستند. خب یک بچه قبل از هرچیز به چه احتیاج دارد؟ غذا؟ جای خواب؟ بازی؟اینها همه درست است ولی یک روبوت کوچک که کاملاً شبیه یک بچه آدم است نه می خوابد و نه می تواند غذا بخورد اما چون سازنده­اش برایش احساسات و عواطف قرار داده به محبت مادری نیاز دارد. او وارد خانوادهایمی شود که مادر خانواده حاضر به پذیرفتن او به عنوان فرزند دوم خانواده نیست، این احساس مادر، قبل و بعد از بازگشت پسر بیمارش به خانه وجود دارد و بازگشت تنها پسرشاین حس را تقویتمی کند. طی ماجراهایی، مادرع روبوت کوچک را در جنگلی رهامی کند و روبوت کوچک که داستان پینوکیو را شنیده، سفری طولانی را برای یافتن فرشته آبی مهربان آغاز می کند تا از او بخواهد او را هم مثل پینوکیو به انسان بدل کند. بقیه داستان را بهتر است خودتان ببینید. بحث امروز ما بیش از آن که در مورد فیلم و ساختار آن باشد به مقوله مادری برمی گردد. مقولهای فطری که در همه بچهها، از حیوانات گرفته تا همه آدمهای دنیا مشترک است. آنها به مادرشان به عنوان منبع مهربانی، گذشت و رسیدگی وابستهاند به علاوه مادر برای بچه کسی است که غذایش را تأمینمی کند، او را تمیز می کند و می خواباند؛ یعنی نیازهای اولیه او را برطرف می کند.این ارتباط تعریف شده تا حدودی ملموس است که فیلم آقای اسپیلبرگ در همه جای دنیا درک می شود و برای ادراک آن احتیاجی به دانستن زبان یا شناختن فرهنگی که فیلم در آن متولد شده نیست. در واقع یکی از رموز موفقیت این فیلم، همین جهانی بودن موضوع آن است یعنی داشتن زیرکی که موضوع را به گونهای انتخاب کنی که به دل همه آدمهای دنیا بنشیند.این اتفاق فقط در مورد موضوعهایی که می توانیم اسم­شان را موضوعهای متناسب با فطرت آدمها بگذاریم، رخ می دهد. مثلا فیلمی که در مورد یک مکتب یا یک ایدئولوژی ساخته می شود، مخالفان را جذب نمی کند و برای آدمهای بی طرف ملموس نیست اما فیلمی که در مورد تلاش آدمی برای آلوده نشدن به خلافکاری ساختهمی شود یا فیلمی که در مورد جدایی یک پدر و پسر است می تواند مطمئن باشد که بیشترین تعداد مخاطب را خواهد داشت. نقد فیلم هوش مصنوعی اثر اسپلبرگ عاطفه مادری در دنیای روبوتها مرجان خوارزمی سینما