هنر - تختجمشید
بر فراز تپه سنگی کوه رحمت در جلگه مرودشت در فاصله 45 کیلومتری شمال شرقی شهر شیراز، ویرانههای بهجامانده از کاخ تختجمشید نمایان است.
بنای تختجمشید یکی از عظیمترین، باشکوهترین و زیباترین مجموعههای تاریخی ایران و جهان است. این بنای مجلل به فرمان داریوش اول (در 520 ق. م) شکل گرفت. وی میخواست پایتختی در کشور خویش احداث کند که همتا نداشته باشد. به همین دلیل جلگه وسیع مرودشت را که در مرکز خاک «پارس» واقع شده بود و پیشینه تاریخی کهن داشت، انتخاب کرد و بر دامنه کوه رحمت، بنای تختجمشید را بنا کرد.
تختجمشید نه شهر بود و نه دژ؛ جایگاه باشکوهی برای برگزاری مراسم بزرگی بود که شاه ایران، سران کشور و نمایندگان 28 کشور متبوع را در بارگاه بهحضور میپذیرفت.
طرح اصلی ساختمان تختجمشید در دوران فرمانروایی داریوش، ریخته شد. از همان نخست، تعداد و محل کاخها، عمارتها و کاربردهای جداگانه هر یک معین و مشخص شد. برای برپایی این بنا از سه نوع مصالح ساختمانی عمده (چوب، خشتهای خام و پخته و سنگهای آهکی محلی) استفاده شده است. چوبهایی که در محل تهیه میشد، با ذوق و سلیقه طراحان و معماران سازگار نبود و ناگزیر بودند چوبهای درخور کاخهای تختجمشید را از دوردستها حمل کنند. برای مثال، تیرهای زیر سقف از چوب درخت سدر بود که در آن زمان فقط در لبنان میرویید.
خشتهای گلی در ساختن دیوارها و روپوش سقفها بهکار میرفت که دوام چندانی نداشت. این خشت را باران میشست و بر اثر زمینلرزه فرو میریخت. سنگهای کوه رحممت برای سنگتراشان و معماران تختجمشید از هر جهت، مناسب بود.این سنگهای آهکی بسیار سخت و محکماند و رنگهای طبیعی و گوناگون سفید، کهربایی، دودی و سیاه دارند که خوب تراشیده میشوند. بهویژه نوع سیاه آن که بر اثر صیقل، به شکل مرمر درمیآید. بسیاری از قطعه سنگها را گیرههای آهنی به نام «دمچلچله» به هم متصل کردهاند. در حدفاصل سنگها از ملات استفاده نشده است و دیوارها با آجر لعابدار و کف اتقاها با گچکاری پوشانده شده است. روی درها با قطعات زر و سیم آراسته شده بود و پردههای بزرگ رنگی بر زیبایی درون و برون
مجلات دوست نوجوانانمجله نوجوان 12صفحه 24