مجله نوجوان 74 صفحه 14

محسن رخش خورشید گل هایی که فرار می کنند ! مرزعه های زیبایی از گل دریایی در اعماق دریاها و اقیانوس ها وجود دارد . بعضی از ای نگل ها به هم نام های زمینی خودشان بسیار شباهت درند مثل گل زنبق دریایی . اما نکتة جالب اینجاست که این گل و بسیاری از گل های دریایی دیگر را نمی توان در ردة گیاهان طبقه بندی کرد بلکه آن ها را بیشتر در ردة جانوران تقسیم بندی می کنند . زنبق دریایی با ستارة دریایی فامیل است و هر دو عضر گروهی از جانوران به نام خارپوستان هستند . با این تفاوت که زنبق دریایی ساقه های زیادی دارد ولی ستارة دریایی ساقه ندارد . علاوه بر این ستاره دریایی می تواند بخزد و برخی از گونه های آن شنا می کند ولی به نظر می رسد که زنبق دریایی هیچ یک از این توانایی ها را ندارد . توماس بافر میلر استاد علوم زمین شناسی دانشگاه میشیگان و همکارش چارلز مسینگ مدت ها بود که به توانایی حرکتی زنبق های دریایی مشکوک بودند . آن ها در مطالعات قبلی خود فهمیده بودند که برخی از انواع زنبق های دریایی میتوانند انتهای ساقه خود را ببرند و آن را ترمیم کنند . آن ها پی برده بودند که برای زنبق های دریایی این کار یک کار معمولی است و به وفور انجام می شود جالب اینجا بود که زنبق های دریایی هر جایی از ساقه خودشان را قطع نمی کردند بلکه آن ها تنها نقاط گره مانندی را قطع می کردند ه در قسمت های انتهای ساقه و زیر زائده های منعطف و انگشت مانند بازوهایشان قرار دارد . بافر میلر و همکارانش حدس زده بودند که این موجودات ساقة خودشان را قطع می کنند تا از جایی حکه لنگر انداختند و ساکن شده اند نجات پیدا کنند و به جای دیگری بروند و دوباره به کمک آن انگشت ها در جای جدید لنگر بیندازند . در اواخر دهة 1980 این دو پژوهشگر فهمیدند که زنبق های دریایی واقعاً حرکت می کنند . بافر میلر چندتایی از این زنبق ها را به یک آکواریوم منتقل کرد و دید که آن ها هر روز جای خودشان را تغییر می دهند . مسینگ نیز که از همکاران بافر میلر بود به کمک یک زیر دریایی حرکت زنبق ها را در عمق آبها از نزدیک دید . این پژوهشگران مشاهده کرده بودند که زنبق های دریایی برای خزیدن از بازوهای پردار خود استفاده می کردند و ساقه های خود را روی زمین می کشیدند این در حالی بود که تا قبل از آن تصور می شد زنبق های دریایی ریشه دوانده اند . اما سؤالی که پیش می آمد این بود که چرا زنبق های دریایی جا به جا می شوند ؟ ! جواب این سؤال چیزی نبود جز آنکه زنبق های دریایی از ترس فرار می کنند ! یعنی آن ها هر گاه احساس خطر کنند اقدام به قطع ساقة خود و نقل مکان به جای جدید می کنند . آن ها از چه چیز می ترسند ؟ ! از صیادان . اصلی ترین دشمن زنبق های دریایی گروهی از فامیل های خودشان است . این گروه از جانداران توتیای دریایی نام دارند . توتیای دریایی به زنبق های زنده حمله ور می شود و به نزدیک ترین بخش از طعمه خود نسبت به کف دریا گاز میزند . برای همین زنبق های دریایی به محض احساس خطر بند آخر ساقههایشان را قطع می کنند و فرار را به قرار ترجیح می دهند . وقتی مزرعه زنبق ها فراری شد جای قبلی شان پر از زائده های ریز و درشت به جا مانده از انتهای قطع شده زنبقهاست . درست مثل سفره ای که پر از خرده های غذاست . توتیای دریایی وقتی به این صحنه بر می خورد جذب قسمت های قطع شده و باقی مانده زنبق ها میشود و زنبق ها در این فرصت با سرعت 3 تا 4 سانتی متر در ثانیه از دشمنانشان دور می شوند . البته آن ها با همین سرعت کم هم موفق می شوند . مریم شکرانی