مجله نوجوان 96 صفحه 17

چگونه مگس می تواند بر روی سقف راه برود ؟ مگس ، حشرۀ جالب و در عین حال مرگ آفرینی است چرا که قادر است بیش از یک ارتش مهاجم ، مرگ و مصیبت برای آدمها به بار بیاورد . مگس برای تغذیه یا تخم ریزی بر روی زباله ها و چرک و کثافت می نشیند و با پاهای پشمالوی خود انواع میکروب ها را جذب و آن ها را در جاهای بسیاری پراکنده می کند . اندام این حشرۀ کوچک به طرز جالبی ساخته شداه است؛ مثلاً مگس خانه زی ، چشم درشت قهوه ای رنگی دارد ولی شاید تعجّب کنید اگر بشنوید که در هر یک از این دو چشم هزاران عدسی جای دارد . به همین جهت است که آن را چشم مرکب نامیده اند . افزون بر این دو چشم ، سه چشم « ساده » نیز در فرق سر مگس وجود دارد که از فرط ریزی فقط با درشت نما می توان آن ها را رؤیت کرد . مگس خانه زی ، به چند شاخک نیز مجهّز است که اندام بویایی آن به شمار می رود و با این شاخک ها بو را از مسافت بسیار دوری حس می کند . دهان مگس همان اندامی است که اغلب آن را زبان حشره می پندارند ولی این اندام فقط یک زبان ساده نیست بلکه تمام قسمت های دهان حشره را تشکیل می دهد . این اندام لولۀ باریکی است که برای مکیدن مایعات به کار مگس می آید . جثّۀ مگس شامل سه بخش است : 1. سر 2. بخش میانی یا قفسۀ سینه 3. شکم در پشت بال مگس دو خال برجسته و کوچک وجود دارد . آن ها را برجسته های تعادل می نامیم چرا که برای حفظ تعادل مگس به هنگام پرواز به کار می آید . قفسۀ سینۀ مگس ، راه راه است و سه جفت پا از آن روییده است . هر پای مگس از پنج قسمت تشکیل شده که آخرین قسمت ، کف پای مگس است این حشره روی نوک پا راه می رود یعنی از زیر پایش دو پنجه بیرون آمده است که روی همانها جست و خیز می کند . « نمدک چسبناک » زیر پنجه ها ، مگس را توانا ساخته است که وارونه روی سقف اتاق راه برود مگس این کار را به راحتی انجام می دهد . یعنی بدون کوچکترین دشواری و بدون احساس خطر سریدن و یا فرو افتادن از سقف ، البته این نمدک چسبیده و نیز پاهای پشمالوی مگس ، در ضمن ابزار وی برای نقل و پخش جرثومه های بیماری نیز هست . ضمناً آیا می دانید که مگس سراسر عمر خود را در منطقۀ محدودی یعنی فقط در جایی به مساحت صد متر در حول و حوش زادگاهش ، سپری می کند ؟ چگونه مرغ مگس سان میان زمین و هوا می ایستد ؟ نمی دانم آیا تاکنون مرغ مگس سان را دیده اید یا خیر . این مرغ خود را میان زمین و هوا نگاه می دارد بی آنکه حرکتی از آن به نظر بیاید . چند دقیقه بر فراز شاخۀ گل ایستاده و نوکش را در گل فرو می کند . سپس ناگهان جای خود را عوض کرده و بر فراز گل دیگری می ایستد . مرغ مگس سان روی چه می ایستد ؟ اگر راستش را بخواهید روی هیچ چیز اما اینکه می بینیم اینطور میان زمین و آسمان بی حرکت می ماند دلیلش این است: این مرغ چنان با سرعت بال می زند که از بال های ظریفش فقط یک هالۀ ضعیف به چشم ما می آید . پس چون ما به خوبی حرکت بالهایش را نمی بینیم گمان می کنیم که مرغ مگس سان بدون هیچ حرکتی در هوا ایستاده و نوک خود را در میان گلی فرو برده است . پرواز مرغ مگس سان مانند سایر پرندگان نیست . در هر ثانیه 55 بار بال های خود را تکان می دهد . حال برای آنکه به شگفتی این کار پی ببرید ، یکی از انگشتان خود را هر چه زور دارید به سرعت حرکت دهید . خواهید دید که در یک ثانیه فقط توانسته اید سه چهار بار آن را این سو و آن سو کنید . پس اکنون متوجه می شوید که پرنده ای که در ثانیه 55 بار بال های خود را حرکت می دهد چه کار عجیبی انجام داده است ! البته مرغ مگس سان باید چنین سرعتی در بال زدن داشته باشد زیرا او ناچار است که از شیرۀ گلها و حشره های خردی که در لا به لای گلبرگها نشسته اند تغذیه کند . این گلها بسیار ظریف و کوچک است و اگر این پرنده بخواهد روی آن ها بنشیند ، شاخۀ گل می شکند . بنابراین ، غریزه به او تندبال زدن را آموخته تا بتواند با این شیوه خود را در نقطه ای میان زمین و آسمان ، در کنار گل نگاه دارد ، آنگاه با فرو کردن نوک در شکم گل ، خوراکش را به دست آورد . لعل گردن ، مرغ مگس سانی است که در آمریکای شمالی فراوان دیده می شود . اندامش بین 7 تا 10 سانتی متر درازا دارد . چنین پرندۀ کوچکی ، در دفاع از آشیانۀ خود با شهامت است و حتی با باز و کلاغ هم نبرد می کند . این پرنده به وسیلۀپرز گیاهان ، خزه و یا تار عنکبوت آشیانه ای به شکل فنجان برای خود می سازد . تخمی که می گذارد سفید و شفاف است و هیچگاه بیش از دو تخم در آشیانه ندارد .