تـبدیل مـزاح روحـانی و ولادت ثانوی در لسان عرفا تعبیر دیگری از موت ارادی است. موت ارادی که مستلزم اعراض از مشتهیات نفسانی است بـه انتقال از حیات نفسانی و ظاهری می انجامد و این انتقال از بُعد ظاهری، نفسانی و خاکی آدمـی منجر به ظهور بـُعد غـیبی و الهی انسان می گردد و این مسئله در آرای امام خمینی و مولوی به کرات مورد بحث قرارگرفته است. ولادت ثانوی که یک ولادت ربانی است با مرکب عشق، رضا، تسلیم و سرسپردگی خالصانه محقق می شود؛ ازسوی دیگر در این سلوک مـتعالی و هجرت از بُعد فرودین به اعلی مرتبه وجود، تأییدات الهی نیز درکنار مجاهده محبانه سالک کارساز است. سالک با عنایت حق بیدار می شود و هدف از خلقت را درمی یابد و با همین آگاهی در طریق هجرت که در آرای امـام خـمینی و مولوی نقطه آغاز آن «خویشتن» سالک است قدم برمی دارد. از این رو در تبدیل مزاج روحانی و تجربه موت ارادی، درکنار اختیار انسان، فیض حق نیز از جایگاه مهمی برخوردار بوده و این نقش به ویژه در آرای مولوی بیش از اخـتیار انـسان تأثیرگذار می شود. در این مقال به تبیین مفهوم تبدیل مزاج روحانی به امکان این تبدیل، راه های تحقق آن و غایت آن از منظر امام خمینی و مولوی می پردازیم.
دوشنبه, ۲۰ تیر ۱۴۰۱ - ۱۰:۹
مسئله ولایت یکی از مهم ترین مـسائل فقهی، کلامـی و سیاسـی انـدیشـه اسـلامی شیعه اسـت در حقیقـت پاسـخ بـه مشـکلات و مسـائل جامعـه اسلامی در طول تاریخ، طرح این اندیشه را ضروری کرد، بـا توجـه بـه رونـدی کـه بـه پیشـینه ولایت فقیـه نگـاه می شـود از دوره صـفوی بـه این طرف است که بـحث ولایت سیاسی فقیه وارد عرصـه می شـود و در قبال حکومت ها مطرح می شود در سیر این دوره ها با توجه به مسائل و مشکلات کشور تا زمان امام خمینی (س) در رابطـه بـا اینکـه ولایـت بـر حکومت اسلامی با محوریت ولایت فقیه بـاشد در انـدیشه عالمـان بـزرگ مثل آیت الله نائینی، نراقی شکل گرفت ولی در حـد تئـوری مانـد و جنبـه عملی پیدا نکرد و در زمان آیت الله نـائینی بـه صـورت پوشـیده بـه ایـن محور اشاره شده که در فرآیند پژوهش به این مـوارد اشـاره مـیگـردد ولی در زمـان علامه نائینی نیز ولایت فقیه محقق نشد. تا این که در زمان امام خمینی (س) حکومت اسلامی با حاکمیـت ولی فقیـه جنبـه عملـی پیـدا کرد، در پژوهش حاضر هدف نویسنده بر این است که جایگاه سـیاسـی فـقیـه از منظــر امام خمینی (س) و آیــت الله نــائینی بــا اســتفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با استناد بـه اسـناد را موردبررسـی قـرار دهـد و سؤال مطرح در پژوهش این که مبانی فکـری امام خمینی (س) و علامـه نائینی در مورد جایگاه سیاسی فـقیه در دولت بـه چـه نحوی بوده و نقاط اشتراک و افـتراق
دوشنبه, ۲۰ تیر ۱۴۰۱ - ۱۰:۱
مسئله توحید یکی از مسایل مهم در حوزه کلام، عرفان و فلسفه اسلامی محسوب میشود. در این مـقاله دیدگاه های سید حیدر آملی (ره) و امام خمینی (س) در این مسئله با رویکرد کلامیـعرفانی بـه ویژه عرفان نظری، مورد مـقایسه و تـحلیل قرار گرفته است. سید حیدر آملی در آثار خود، در تعریف توحید و جایگاه و اقسام آن به تعریف ناپذیری و درجات آن پرداخته و توحید اهل شریعت، طریقت و حقیقت را از یکدیگر تفکیک نموده است. از سوی دیگر، امام خمینی (س) دربـاره بساطت و وحدت حق و معنای لغوی آن بحث هایی را مطرح کرده اند. در مورد اهمیت و جایگاه آن در سه حوزه هستی شناسی، معرفت شناسی و انسان شناسی توحیدی، سیدحیدر آملی (ره) بر فطرت تأکید بسیار نموده و امام خمینی (س) بـر تـوحید علمی، قلبی و عملی توجه داشته است. در مورد تقسیمات و درجات و ارکان توحید نیز اشتراکها و اختلاف هایی میان دیدگاه های آنها وجود دارد. امام خمینی (س) بر وجه حجاب قرارگرفتن علم توحید در مسیر حـق تـأکید نموده اند و مرحوم سیدحیدر آملی بر اصلی و پایه ای بودن این علم نسبت به تمامی علوم؛ البته اشتراک دیدگاه های این دو متفکر در این مسئله زیاد است.
دوشنبه, ۲۰ تیر ۱۴۰۱ - ۹:۵۸
در کتاب تاریخ قم، که در سال ۳۷۸ ه ق به قلم حسن بن محمد بن حسن بن سائب بن مالک اشعری قمی تصنیف شده است، حدیثی از امام کاظم (ع) وجود دارد که برخی فقیهان و حدیث شناسان معاصر، آن را بر نهضت امام خمینی و انقلاب اسلامی ایران تطبیق کرده اند. در این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی، سند و دلالت این حدیث بررسی شده و فرضیه انطباق آن بر امام خمینی واکاوی و ارزیابی شده است. میزان اعتبار کتاب و شخصیت راویانی که در سلسله سند حدیث وجود دارند، بر اساس معیارهای رجالی و گفتار و نوشتار علمای رجال مورد سنجش دقیق قرار گرفت و روشن شد که سند حدیث، قابلیت پذیرش را دارد و محتوای آن با ملاحظات خاص و قرائن و دلایل ویژه بر نهضت امام خمینی (س) تطبیق می کند. صرف نظر از سند حدیث، مفاد و محتوای آن و پیام ها و نکته های نهفته در متن الفاظ این حدیث، با نگاه کلان به احادیث مرتبط با قیام های شیعیان در عصر غیبت و پیش از ظهور قائم آل محمد (عج)، استنباط شد و تمام دلایل و مدارک و شواهد فرضیه تطبیق، شناسایی و ارزیابی گردید.
دوشنبه, ۲۰ تیر ۱۴۰۱ - ۹:۳۸
نگاه شیعه به حکومت، از آموزه های پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت نشئت می گیرد؛ چنان که برای هرم قدرت تعریف خاصی دارد که از تعیین الهی در مهندسی ربانی در جامعه انسانی ناشی می شود. در این نظام، جایگاه رهبران معصوم انتصابی و با تعیین الهی است. این رهبری ربانی راشد و راقی منحصر به حضور معصومین نیست، بلکه به دلیل ضرورت اشراب جامعه از مقررات الهی، در تمام زمان ها - حتی در دوره غیبت معصوم - مورد توجه است. در نگاه شیعه، مقام رهبری دینی و سیاسی در عصر غیبت با ولی صالح و فقیه جامع الشرایط است. این اندیشه با توجه به واقعیت های تاریخی تمدن اسلامی، روند خاصی طی نموده و از نظرات بسیط آغاز شده و به یک نظریه کمال یافته ارتقا یافته است. در تحقیق حاضر، این روند استکمالی مورد واکاوی قرار گرفته است.
دوشنبه, ۲۰ تیر ۱۴۰۱ - ۹:۳۴
هـر چند جهان اسلام به دلیل منابع انسانی و طبیعی و ذخایر استراتژیک و از سویی اشتراک دینی، دارای قابلیت هـای فراوانی برای تبدیل شدن به یک قدرت اثر گذار در هندسه قدرت جهانی اسـت اما به دلیل بـرخی عـوامل و زمینه های داخلی و خارجی، دچار چالش های جدی است و تاکنون از این پتانسیل عظیم استفاده شایسته ای نشده است. این پژوهش به دنبال بررسی چالش ها و آسیب های دنیای اسلام از منظر وحدت اسـلامی با تکیه به دیدگاه های امام خمینی (س) می باشد. در این راستا، رویکرد قرآن به وحدت، دیدگاه امام خمینی (س) پیرامون وحدت، موانع و چالش های فراروی وحدت جهان اسلام و رویکرد غرب پیرامون اسـلام مـورد بررسی قرار گرفته و به راهکارهای تقویت وحدت در بین مسلمانان نیز اشاره شده است.
شنبه, ۱۸ تیر ۱۴۰۱ - ۱۲:۴۶
ریاستیزی در اشعار امام خمینی (س)
پدیدآورنده (ها): فاکرمیبدی، محمد (عضو هیأت علمی و مدیر گروه علوم قرآن و حدیث مدرسه عالی فقه و معارف اسلامی)
چکیده
در این مقاله ، پس از مقدمه و بـیان مـعنای لغـوی و اصطلاحی ریا، آمده است که در بینش امام، ریا نشان دادن اعمال حسنه به مردم و وانـمود کردن خصال پسندیده یا عقاید حقه برای آنان برای ایجاد منزلت خود در قـلوب آنهاست. در دیدگاه امام، سـمعه از شـجرۀ خبیثۀ ریاست. پس از آن منشأ ریا و حقیقت ریا و تزویر زنجیرگونۀ آن و راهکار رهایی از ریا موردتوجه قرار می گیرد. نویسنده در ادامۀ مقاله به ملاک ریاکارانه بودن عمل و نیز به گسترۀ ریا و قلمرو آن اشاره می کند و آن را در حوزۀ عـقیده، عمل، اخلاق و اوصاف پسندیده می داند.
در بخش دیگری از مقاله این مهم موردتوجه قرار می گیرد که در نگاه امام خمینی (س) ریا به عنوان بیماری مهلک اخلاقی قلمداد می شود و آن را دارای آثار سوء دنیوی و عواقب بد اخـروی مـی دانند. سپس به ابزار پیکار با ریا اشاره می شود. در پایان ایشان نیز اثرات این پیکار و ضرورت وجود مرشدی آگاه در این مسیر پر پیچ و خم یادآوری می شود.
شنبه, ۱۸ تیر ۱۴۰۱ - ۱۲:۴۴
کاوش در ابتدا و انتهای حرکـت افـلاک، از موضـوعات پـژوهش درعلـوم مختلف است. این مسئله در قرآن کریم، کـتاب آفرینندة افلاک نیز آیاتی را به خـود اختصاص داده است که دارای وجوه و تفاسیر متفاوتی اسـت. مفسران قرآن، با تـکیـه بـر اصول و مبانی تفسیری و منابع روایی، درپی تفسـیر وتبیـین ایـن وجـوه بـوده انـد. اخترشناسان به کمک قـوانین فیزیـک و تجهیـزات و تلسـکوپ هـای نجـومی درپـی اثبات فرضیات بوده و هستند. عرفا با قدرت نفس مجرد و منخلع از قید زمان و مـکان و فیلسوفان با پای استدلال عقلی در این جستجو با سایرین همگام شده انـد. در میـان این نظریات، نظریه ادوار و اکوار - معادل تئوری مدل چرخه ای در فیزیک نجـوم - یکی از وجوه تفسیری قرآن کـریم اسـت کـه تأییـد روایـی داشـته وتوسـط عـرفـای شـامخی همچون ابن عربی و اعاظم فلاسفه مانند ملاصـدرا در حکمـت متعالیـه آن را مطرح نمـوده انـد. امـام خمینـی عـارف و فیلسـوف شـهیر نیـز در تأییـد آن از اصـول عرفانی مدد جسته و به اثبات آن پرداخته است.
شنبه, ۱۸ تیر ۱۴۰۱ - ۱۲:۴۱
مسئلۀ جامعیت قرآن از جمله موضوعات مـهم و بـنیادی اسـت که تا حدودی در آراء و نظرات شماری از مشاهیر مفسرین فریقین انعکاس یافته است. اما به رغم اذعـان و اعتقاد جازمی که عموم اندیشــمندان اســلامی نســبت به این موضــوع روا داشته اند، از یکسو بـاید اعتراف نمود که مـسئله جـامعیت قرآن، هیچ گاه به طور مستقل و مستوفا در دستور کار مطالعاتی قرآن پژوهان مسلمان قرار نگرفته و در مواردی هم که از این مقوله سخن گفته اند، همواره تابع و تحت الشعاع مبحث تفسیر علمی آیات واقـع شده است و از سوی دیگر در تبیین مفهوم جامعیت قرآن و تعیین دامنه و گسترة آن با یکدیگر مناقشه نموده اند، به گونه ای که عده ای بر جامعیت مطلق و حداکثری و برخی دیگر برجامعیت خاص و اعتدالی قرآن رأی داده انـد. این در حـالی است که در میان اندیشه وران اسلامی، امام خمینی را باید از جمله معدود عالمانی دانست که در آراء و آثار قرآن شـــناختی خویش از جامعیت قرآن با نگرشـــی خاص، واقع بینانه، مبتکرانه و در عین حال کاربردی ســـخن رانـده کـه چنین باور و بینشـــی در نگاه ها و نگاشته های هیچ یک از متفکرین شیعه و سنی در ادوار مختلف تاریخ تفسیر قرآن به چشم نمیخورد. لذا تبیین اندیشه های قرآن شناختی امام خمینی با تأکید بر تـمرکز بـر مسئلۀ جامعیت قرآن و ترسیم ابعاد و مؤلفه های آن، از اهداف اساسی این مقاله است.
شنبه, ۱۸ تیر ۱۴۰۱ - ۱۲:۳۸
کی از مباحث مهم و اختلافی در اصول فقه امکان بازداشتن قاطع از عمل نمودن به قطع خود اسـت. پاسخ به این مسئله در ابواب مختلف فقهـی ثمـرات خـاص خود را دارد. با نگاهی گذرا بـه متون اصولی میتوان دید کـه بـسـیاری از اصـولیین بـا استناد به دلایل عقلی، کلامی و عقلایی امکان بازداشتن قـاطع را از عمـل نمـودن بـه قطع خود غیر ممکن میدانند. در مقابل، عده ای از اصـولیین ضـمن مخالفـت بـا نظـر مذکور نظریات جدیدی را ارائه داده و بر نادرستی ادلۀ طـرف مقابل پای فشـرده انـد. در این نوشتار تلاش شده است بر مبنای نظریۀ امام خمینی پیرامون خطابات قانونی و با تأکید بر نظرات اصولی و فقهی ایشان، راه حلـی پـذیرفتنی و مـدلل در ایـن زمینـه ارائه شود. بر مبنای نظریۀ خـطابات قـانونی میتوان پذیرفت کـه اصـل منـع از متابعـت قطع در مرحلۀ ثبوت دارای ایراد و اشکالی نیست و در مرحلۀ اثبات نیـز مـیتـوان از مؤدای برخی روایات و فتاوی فقهی مربوطه و نیز با اسـتناد بـه دلایـل عقلـی، وجـود چنین حکمی را نتیجه گـرفت.
دوشنبه, ۰۶ تیر ۱۴۰۱ - ۱۲:۵۴
شروط نامشروع، به شروطی اطلاق میشود که حلالی را حرام و یا حرامی را حـلال کنند و یا مقتضـای آن در تضاد با یک حکم وضعی ثابت باشد. این شروط، بدون شـک فاسد هسـتند و مشـروط عـلیـه نــه تنهـا مکلف به انجام آنها نیست، بلکه اجازه ی انجام آنها را هم ندارد. مسأله ی مورد اختلاف آنست که آیا شـروط نامشروع، مفسد عقد اصلی نیز هستند؟ فقیهانی که شرط نامشروع را مفسد دانسته اند، عـموما به فقدان رکـن «قصد» و «رضا» و نیز بروز «جهل به عوضین» در صورت فساد شرط استناد کرده اند و به ندرت نیز برخـی «عدم مقرونیت به شرط نامشروع» را جزء شروط صحت عقد ذکـر کــرده انــد. در مقابـل، دیگـران بـه ایـن اشکالات مفصلا پاسخ داده اند. از نگاه این دسته از فقیهان، شرط نسبت به عقد اصلی، جنبه ی فرعیت داشته و نمیتواند در ارکان اصلی عقد ایجاد اختلال نماید. در این نوشتار تلاش شده است، قـضاوت صـحیحی میان این دو نظریه صورت گیرد. بنا بر دیدگاه امام خمینی (س)، دلیلی بر اینکه شرط نامشـروع فـی نفسـه، مبطـل باشد وجود ندارد و دیگر ادله ی افساد شرط نامشروع، با توجه به ماهیـت حقـوقی شـرط-التــزام در ضــمن التزام-قابل قبول نیستند و در فرض قبول نیز همه ی شروط نامشروع را در بر نمیگیرد. البته شـرط ضـمن عقد، همراه با یک التزام ضمنی است که مشروط له را در صورت عدم تحقق شرط، دارای اختیار فـسـخ عـقـد مـیگرداند یا به صورت شرط نتیجه ی ضـمنی، مـعامله
دوشنبه, ۰۶ تیر ۱۴۰۱ - ۱۲:۵۰
حضرت امام خمینی (س) به عنوان فقیهی بر جسته، فیلسوفی مبرز، عارفی عامل و اسلام شناسی کامل، بر این عقیده بود که اسلام برای آن که جوامع انسانی به سعادت دنیا و آخرت برسند، دارای نظام خاص اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است و برای تمام ابعاد و شئون زندگی فردی و اجتماعی، قوانین خاصی دارد و جز آن را برای سعادت جامعه نمی پذیرد.
دوشنبه, ۰۶ تیر ۱۴۰۱ - ۱۲:۳۱
در حـرکتهای سـیاسی و جـنبشهای اجتماعی صدوبیست ساله اخیر کشورمان، دامنه تاثیرات مثبت و منفی عنصر رهبری را آشکارا ملاحظه می کنیم. تـا پیـش از شـکل گیری انقلاب اسلامی، همواره نقاط ضعف عنصر رهبری از عوامل مهم ناکامی نهضتها و جنبشهای منطقه ای یـا مـلی در کشور بوده است. در جریان نهضت مشروطه و نیز در جریان جنبش ملی شدن صنعت نفت ــ کـه دو خـیزش و حـرکت اساسی، فراگیر، ضداستبداد و ضداستعماری در تاریخ کشور ما به شمار می روند ــ همین کاستی، در عدم کامیابی آنـها نـقش اساسی و انکارناپذیر داشته است. مقاله حاضر سعی دارد در یک تحلیل تطبیقی با این دو جـنبش، نـقش رهـبری و نیز نقاط قوت و ضعف آن را در جنبش اسلامی سالهای ۱۳۴۱ تا ۱۳۴۳ به رهبری روحانیت و هدایت حضرت امام خمینی (س) کـه سـرانجام به انقلاب اسلامی سال ۱۳۵۷ منتهی شد مورد بررسی قرار دهد.
دوشنبه, ۰۶ تیر ۱۴۰۱ - ۱۲:۲۹
در انقلاب مشروطیت که استبداد را به پادشاهی مشروطه مبدل ساخت و مجلس یا پارلمان را در راس مقدرات کشور قرارداد، مراجع نجف و مجتهدان ایران نقش اصلی را داشتند و در این میان نقش ایدئولوگ یـا طراحی نظام مشروطه را به هر جهت به نام میرزای نائینی و رساله «تنبیه الامه» خوانده اند. هرچند روحانیون عظام دیگری نیز بودند که با ارائه رسائل سیاسی در این زمینه جدوجهدی ستودنی داشتند اما دراین میان، رساله مـرحوم نـائینی (ره) محور مباحث تئوریک دینی درخصوص مشروطیت قرار گرفت؛ شاید از آن رو که برای اولین بار در این رساله بود که بحث آزادی و مساوات به صورت فقهی مطرح می شد و نیز سبک و سیاق رساله با جو روشـنفکری آنـ زمان همخوانی بیشتری داشت. البته خود مرحوم نائینی (ره) شخصا در پی ریزی نظام مشروطه نقش رهبری و مبارزاتی چشمگیری نداشت و حتی با تشخیص انحراف در نهضت مشروطه خود را از موضع رهبری فکری انقلاب کـنار کـشید و رساله خود را نیز از میان مردم جمع آوری کرد. وی دارای دیدگاه خاصی درباب مشروعیت حکومت و اصل ولایت فقیه بود که مشروطه را اگرچه ناقص و بسیار دور از حکومت حق ـ که حکومت معصومین علیهم السلام باشد ـ مـی دانست امـا بـه تناسب مقدورات زمانی، نظر بـه قـاعده دفـع افسد به فاسد آن را قابل حمایت می دانست.
دوشنبه, ۰۶ تیر ۱۴۰۱ - ۱۲:۲۳
سـرنوشت سیاسی تشیع که پس از واقعه کربلا عمیقا اندوهبار شده بود در هاله ای از تقیه و تامل فـرو رفـت و بـه ویژه در عصر غیبت با هول و هراس های بسیاری درآمیخت تا آنجا که کار فلسفه و فقه سیاسی شـیعه به اجمال و اهمال و مهجوریت کشید و یکی از عمیق ترین و اساسی ترین عرصه های علمی و عملی اسلام در گـرداب حوادث روزگار مورد غـفلت و کـوتاهی قرار گرفت. حتی ظهور حکومت های شیعه مذهبی چون صفویه نیز نتوانست فقه و فلسفه سیاسی شیعه را تمام قامت بر پا دارد و ملاحظات بسیاری بر سیره سیاسی زعمای شیعه سایه گسترد. اما به هر حـال ایجاد تحولات بزرگ در اندیشه سیاسی شیعه معمولا معطوف به تحقق و عمل بوده و تندی ها و کندی های شئون و مبناهای اندیشه سیاسی در بوته عمل بازشناسی و اصلاح گردیده است.
گذار از اندیشه سیاسی حضرت امام (س) از اصلاحات بـه انـقلابات بزرگ و اساسی و برانداختن طرحی نو برای فلسفه سیاسی اسلام معطوف به همان زمینه های علمی و واقعیت های روزگار است. در مقایسه ای تطبیقی میان اندیشه و فعل سیاسی مرحوم محقق سبزواری (ره) در تعامل با دستگاه سـلطنت شـاه عباس صفوی و اندیشه و روش سیاسی حضرت امام (س) در قبال سلطنت پهلوی نکته و آموزه های فراوانی وجود دارد که محقق اندیشه سیاسی اسلام را مفید و رغبت انگیز خواهد بود. امید است با مطالعه مقاله ذیل این مـقصود فـراهم گردد.
دوشنبه, ۰۶ تیر ۱۴۰۱ - ۱۱:۳۶
گـستردگی شخصیت علمی حضرت امام خمینی به پهنا و گستردگی همه علوم اسلامی است، امّا برخی آن حضرت را تنها از زاویه فقه و اصول می نگرند و به نوآوری ها و ابتکارات او در حوزه مسائل فـرعی پرداخـته انـد و بعضی از منظر اندیشه سیاسی یـا از مـرصد عـلوم قرآنی و تفسیر به مطالعه ابعاد وجودی امام پرداخته اند. ولی کمتر کسی به اندیشه های فلسفی حضرت امام پرداخته است، همچنان کـه دیـد جـامعی نیز نسبت به او وجود ندارد. ما نیز در ایـن مـقالیم که از زاویه علوم به سخنان و کلمات آن فیلسوف دوران پرداخته و آرای فلسفی او را مورد مطالعه و بررسی قرار دهیم.
دوشنبه, ۰۶ تیر ۱۴۰۱ - ۱۱:۳۱
تعامل عرفان و سیاست در اندیشه امام خمینی (س)
پدیدآورنده (ها): فراتی، عبدالوهاب (محقق در رشته علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم قم.)
چـکیده:
در این مقاله مطالب زیر بحث و بررسی می شود:
۱ـ امام خمینی و جدایی از سنّت فکری عـارفان؛
۲ـ امـام خـمینی و نحوه ورود به ساحت سیاست.
در این قسمت به گفته امام خمینی، آدمی در پیمودن راه کمال با دو دسـته از موانع زیر روبه رو می شود: موانع درونی و موانع بیرونی.
دوشنبه, ۰۶ تیر ۱۴۰۱ - ۱۱:۲۷
نویسنده در این مقاله، دیدگاه امام خمینی قدس سره را در خصوص حقوق مردم در حـکومت بـررسی مـی کند و از آنجا که امام خمینی در مناسبت های مختلف، هم به اصل حقوق مردم و هم بر چارچوب های کـلی آن در دایره حقوق اجتماعی ـ اقتصادی اشاره داشته اند، در این منظر دیدگاه های ایشان در شش عنوان مـطرح می گردد.
دوشنبه, ۰۶ تیر ۱۴۰۱ - ۱۱:۲۲
ایده ی اصلی و بنیادین جستار پیش رو این است که اگر در عصر حاضر، و هر عصری، بخواهیم نـسخه ای تمام عیار از ساختارهای جامعه ی دینی را ترسیم نماییم، این امر گرهی ناگشودنی و وابستگی تـام و تمام به گفتمانی دارد کـه بـعث در آن صورت پذیرفته است. غایت بعث آخرین پیامبر گویای مسیری است که جوامع بشری برای تحصیل سعادت، در کامل ترین شکل خود و فراگیرترین وضعیت، باید طی نمایند.
دوشنبه, ۰۶ تیر ۱۴۰۱ - ۱۱:۱۸
شـاید این حدیث متواتر را شنیده باشید که «هر که از برای نفع امت من چـهل حـدیث از بـر کند، خدای تعالی او را روز حساب فقیهی دانشمند برانگیزد.» امام خمینی (س) نیز به جمع آوری چهل حـدیث از کتب معتبره اصحاب و علماء پرداخته و هر حدیث طوری شرح شده که با حـال عامه مناسبتی داشته بـاشد و از ایـن جهت آن را به زبان فارسی نگاشته که فارسی زبانان نیز از آن بهره گیرند. نویسنده در این نوشتار قصد دارد به تبیین افکار، اندیشه ها و رهنمودهای آن امام راحل (س) در باب نماز که به مناسبت های مختلفی در کتاب ارزشمند و بـی نظیر «شرح چهل حدیث» مطرح شده است، بپردازد
دوشنبه, ۰۶ تیر ۱۴۰۱ - ۱۱:۱۲
پیـرامون شـخصیت بی نظیر حضرت امام امیر المؤمنین علی (ع) گفته اند؛ او "جامع الاضداد"بوده است زیرا او تمام صفات جـمال و جلال الهی را در مرتبه ای فروتر از جمال و کمال مطلق، دارا بوده و طبیعی است که گفتار و کـردار و روش زندگی هر انـسان، تـراوشهای درونی و انعکاسات و صفات و خصلتهای باطنی او است. و کسی که واحد آنگونه صفات خدائی باشد، بدیهی است که حیات و زندگی و اعمال او نیز همچون حضرت امام علی (ع) خواهد شد.
دوشنبه, ۰۶ تیر ۱۴۰۱ - ۱۱:۱
نویسنده ی این مقاله، در جهت تبیین جایگاه و رفتار رهبران، پاره ای از نظریه های مربوط بـه رهـبران جـنبش های دینی را ارائه می کند.
دوشنبه, ۰۶ تیر ۱۴۰۱ - ۱۰:۵۷
نویسنده بعد از بیان تعریفی درباره هویت، آن را دارای بعد سلبی که مستلزم شناسایی «غیر» از «خود» است می داند. از دیدگاه امام خمینی، هویت اسلامی در پیمودن راه خدا معنا پیدا می کند. خودی ها کسانی هستند که با آنها وحدت راه و صراط داریم و غیرخودی کسی است که در راه ما نباشد.
دوشنبه, ۰۶ تیر ۱۴۰۱ - ۱۰:۳۴
قلم کوچکتر از آن است که توان ترسیم چهره بزرگمردان تاریخ را داشته باشد و زبان عاجزتر از آنکه در وصف جلالت قدرشان لب به سخن گشاید. این نکته تنها اختصاص به مقام اهل عصمت و ولایت (علیهم السلام) ندارد که اساسا آنجا جای سخن و کلام نیست و عقل را قدرت پرواز در حریم قدسشان نباشد. بلکه این سخن در مورد رهروان و جرع نوشان مکتب قرآن و اهل بیت (ع) نیز بحق صادق است. راستی چه کسی را جرأت آن است که پیرامون ابعاد انسانی سخن گوید که با تمسک به منابع گرانقدر وحی از سرچشمه های زلال آن ارتزاق نموده و در فضای پاک آن به رشد و تعالی بی مانندی رسیده است.
دوشنبه, ۰۶ تیر ۱۴۰۱ - ۱۰:۲۲
حضرت امام چندان به تفسیر قرآن نپرداختند و در موارد ناچیزی که به آن اهتمام ورزیدند، به روش عرفانی اخلاقی آیات قرآن را تفسیر کرده اند.
به نظر نگارنده، عامل اصلی پرهیز امام از تفسیر قرآن دو چیز است: الف عظمت قرآن؛ ب لزوم عمل به قرآن.
چون از سویی قرآن در حدّ بشر نیست؛ بلکه سرّی میان حق تعالی و ولی الله اعظم، رسول خدا صلی الله علیه و آله است و به تبع او نازل شده تا به صورت حروف و کتاب درآمده است.
از سویی دیگر آدمی باید در هر آیه از آیات شریفه که قرائت می کند مفاد آن را با حال خود منطبق کند و نقصان خود را با آن جبران سازد و امراض خود را بدان شفا دهد. او باید خُلق خود را با قرآن موافق کند؛ چون خُلقی که مخالف کتاب الله است مزخرف و باطل است
دوشنبه, ۰۶ تیر ۱۴۰۱ - ۱۰:۱۸
حضرت امام خمینی (س) فهم قرآن را امر تشکیکی و دارای مراتب شمرده اند. ایشان بر این نظر است که مقاصد ظاهری قرآن برای عموم انسانها قابل فهم است. وی علاوه بر تصریح بر این معنا با برخی از مطالبی که درباره قرآن یاد کرده اند ، مثل حجیت ظواهر قرآن ، تحدّی قرآن، کتاب هدایت بودن قرآن و دعوت به تدبر در قرآن به نوعی بر همگانی بودن فهم قرآن استدلال کرده اند. در برخی از موارد که فهم قرآن را اختصاصی دانسته اند، ناظر به بطون قرآن است. حضرت امام شرط فهم بطون قرآن را تهذیب نفس و رهایی از هواهای نفسانی دانسته اند و سرّ عدم فهم بطون قرآن را مربوط به عظمت مراتب قرآن خوانده اند.
دوشنبه, ۰۶ تیر ۱۴۰۱ - ۱۰:۱۳
رشد هر دانش از جمله علم اصول که از مهم ترین ابزارهای استنباط محسوب می شود، علاوه بر نوآوری نیازمند نقد و اصلاح مداوم آن دانش است و نوآوری و نقد علم نیز تنها با حرکت بر اساس مبانی روش شناختی آن علم میسر است. یکی از معضلات علم اصول در دو قرن اخیر، خلط روش تحقیق در فلسفه به عنوان یک علم حقیقی با روش تحقیق در علم اصول به عنوان علمی اعتباری است. حضرت امام خمینی از اصولیانی است که با تمام توان به نقد روش شناختی این آمیخت نادرست پرداخته است. پژوهۀ فرارو در همۀ آثار اصولی ایشان (شامل چهارده جلد آثار دست نگاشت و تقریرات شاگردان) استقرا کرده و انتقادات ایشان را در این زمینه گردآوری و در تحلیلی آماری مشخص کرده نقد حضرت امام در این مسئله متوجه مرحوم آخوند خراسانی است. همچنین در این تحقیق، مبانی نظری الگوی روش شناختی یادشده تبیین و به برخی اشکالات وارد بر ایشان در این موضوع نیز پاسخ داده شده است.
دوشنبه, ۰۶ تیر ۱۴۰۱ - ۱۰:۷
دغدغه اصلی این مقاله، ارائه نگرشی اندیشه شناختی و روشمند به اندیشه سیاسی امام خمینی قدّس سره و کاربرد نظریه در تجزیه و تحلیل اندیشه سیاسی است. پژوهش حاضر می کوشد تا مراحل مشکل شناسی، علل شناسی، آرمان شناسی و راه حل شناسی را در اندیشه سیاسی امام خمینی (س)، سازماندهی نظری کند. براساس یافته های پژوهش، مشکل اصلی جامعه ایران به نظر امام خمینی قدّس سره استبداد داخلی و استعمار خارجی بوده است؛ انحطاط فکری و اعتقادی مسلمین اصلی ترین عللی هستند که باعث به وجود آمدن چنین مشکلاتی شده اند؛ آرمان مطلوب برای از بین بردن مشکلات، برپایی حکومت اسلامی می باشد؛ و درنهایت ایشان تنها راه استقرار حکومت اسلامی و برچیدن استبداد داخلی و استعمار خارجی را انقلاب اعلام می کنند.
شنبه, ۲۱ خرداد ۱۴۰۱ - ۱۲:۱۴
موضوع مقاله حاضر، رابطه آزادی و انتقاد سیاسی در حکومت اسلامی از دیدگاه امام خمینی(س) و مقام معظم رهبری است. فرضیه مطرح برگرفته از متون دینی و دیدگاه های امام خمینی(س) و رهبر معظم انقلاب است و آن اینکه آزادی به عنوان اساسی ترین مبنای انتقاد سیاسی، می تواند بستر مناسبی را برای ارائه نظرهای انتقادی در عرصه مسائل سیاسی فراهم کند. ابتدا با تعریفی از آزادی، انواع آزادی های شناخته شده، از جمله آزادی سیاسی بیان شده و سپس آزادی در اسلام بررسی شده است. در ادامه، به رابطه آزادی و انتقاد سیاسی و جایگاه این مسئله در نظام ولایی و نیز مبانی آزادی سیاسی از دیدگاه امام خمینی و رهبر معظم انقلاب پرداخته شده است. در این مقاله، روش توصیفی تحلیلی برای انعکاس دیدگاه ها به کار رفته است. نتیجه اینکه، آزادی انسان در اسلام، به ویژه در عرصه سیاسی به عنوان یکی از اساسی ترین مبناهای انتقاد سیاسی احترام شده است و محدوده و گستره آن، شریعت و قانون است.
شنبه, ۲۱ خرداد ۱۴۰۱ - ۱۱:۵۶
آنچه پیش روی دارید، بخش نخست از بررسی پیش نیازهای اجتهاد از دیدگاه امام است. در این بخش، بیش تر به دیدگاههای امام درباره پیش نیازهای مطرح در پیش، پرداخته ایم؛ هر چند که هنگام طرح هر مورد، دیدگاههای دیگران و یا نکته ها و پیشنهادهای جدید برای پژوهش را نیز مطرح کرده ایم. در بخش دوم، پیش نیازهایی را بیش تر پی می گیریم و از آنها سخن به میان می آوریم که بار گره گشایی از مسائل زمان را بر دوش می کشند.
این نوشتار، کوششی است تا ثابت کند، حتی بحث از شرایط مطرح در گذشته را هم نباید بحثی مرده و یا کم اهمیت گرفت؛ چه آن که زوایای ناگفته بسیاری را همان مباحث در خود جای داده اند که گره گشایی از پاره ای نیازهای زمان را بر عهده دارند. بایسته است اندیشه وران حوزه بحث را پی گیرند و آن را با بررسیها و دیدگاههای خود، ژرفا ببخشند.
شنبه, ۲۱ خرداد ۱۴۰۱ - ۱۱:۴