کرامت انسان در حکومت علوی
سرکار خانم مهناز فاتحی
سرکار خانم طاهره شریفی٭٭
یکی از روش های صحیح و کارآمد در تربیت انسان، روش احترام و «تکریم شخصیت» است. این شیوه در حقیقت پشتوانه سلامت روان بشر و از مهمترین عوامل رشد شخصیت او است.
خداوند متعال در قرآن کریم بنی آدم را تکریم نموده و هیچ موجودی را برتر از او نیافریده است؛ ﴿وَلَقَدْ کرَّمْنَا بَنِی آدَمَ وَ حَمَلْنَاهُمْ فی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ رَزَقْنَاهُمْ مِنْ الطَّیبَاتِ وَ فَضَّلْنَاهُمْ عَلَی کثِیرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِیلاً﴾؛ ما فرزندان آدمی را گرامی داشتیم و آنها را در خشکی و دریا بر مرکب های راهوار سوار کردیم و از انواع غذاهای پاکیزه به آنان روزی دادیم و بر بسیاری از مخلوقات برتری بخشیدیم (اسراء (17): 70).
از این آیه چنین استنباط می شود که خداوند بر نوع بشر منّت نهاده و به او دو چیز بخشیده است:
یکی کرامت و بزرگواری و دیگری برتری بر سایر مخلوقات.
منظور از تکریم انسان، اعطای خصوصیاتی به او است که در سایر موجودات و پدیده ها نیست و منظور از برتری، اعطای خصوصیاتی به انسان است که دیگر موجودات در آن شریک هستند؛ ولی انسان در حد اعلا از آن برخوردار است. نظر به این که انسان از این دو مزّیت عالی و فطری برخوردار است، احترام و تکریم وی یک وظیفه اساسی است که هیچ عاقلی نباید آن را متزلزل سازد. امام علی(ع) نیز در سیره عملی حکومت خود توجه خاصی به این موضوع دارند و آن را سرلوحه برنامه های تربیتی و سازنده خویش قرار داده اند که ما در این نوشتار به استناد احادیث و روایات به تبیین و تشریح آن خواهیم پرداخت.
کتابمجموعه آثار همایش امام خمینی و قلمرو دین«کرامت انسان»: مجموعه مقالات، تهران: خرداد 1386صفحه 79