احکام جعاله
نسخه چاپی | ارسال به دوستان
برو به صفحه: برو

نوع ماده: کتاب فارسی

پدیدآورنده : خمینی، روح الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، 1279-1368

محل نشر : تهران

ناشر: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)

زمان (شمسی) : 1385

زبان اثر : فارسی

احکام جعاله

‏جعاله آن است که انسان ملتزم شود که در مقابل کار مشروع و عقلایی که‏‎ ‎‏برای او انجام می دهند مال معینی بپردازد، مثلاً بگوید هر کس گمشدۀ مرا پیدا‏‎ ‎‏کند ده تومان به او می دهم و یا به شخص معینی بگوید اگر لباسم را بدوزی ده‏‎ ‎‏تومان مثلاً به تو می دهم. و کسی که این قرار را می گذارد و ملتزم می شود‏‎ ‎‏«جاعل» و به کسی که کار انجام می دهد «عامل» گویند، و مالی که در عوض کار‏‎ ‎‏داده می شود «جعل» نامیده می شود. در جعاله ایجاب معتبر است ولی قبول‏‎ ‎‏لازم نیست.‏

مساله 1 ـ ‏جعاله بر هر عمل حلال و عقلایی است و بر اعمال حرام و‏‎ ‎‏بیهوده صحیح نیست، پس اگر به کسی بگوید اگر مقداری شراب بخوری فلان‏‎ ‎‏مبلغ به تو می دهم، جعاله باطل است. و همچنین به کسی بگوید که اگر در شب‏‎ ‎‏به جای تاریک و خطرناکی بروی فلان مبلغ به تو خواهم داد، در صورتی که این‏‎ ‎‏کار غرض عقلایی نداشته باشد، جعاله صحیح نیست.‏

مساله 2 ـ ‏جعاله بر واجبات عینی صحیح نیست، و در واجبات کفایی نیز‏‎ ‎‏بنابر احتیاط واجب، صحیح نیست.‏

مساله 3 ـ ‏جاعل باید بالغ و عاقل و رشید باشد و از روی قصد و اختیار‏‎ ‎‏قرارداد کند و شرعاً بتواند در اموال خود تصرف نماید.‏

مساله 4 ـ ‏در عامل جز امکان انجام عمل هیچ شرطی لازم نیست؛ یعنی‏‎ ‎

‏عامل فقط باید عقلاً و شرعاً مانعی برای انجام عمل نداشته باشد، پس اگر‏‎ ‎‏جعاله برای تمیز کردن مسجد باشد جنب و حایض نمی توانند آن را انجام دهند‏‎ ‎‏و اگر انجام دادند مستحق جعل نیستند. و طفل ممیز می تواند عامل جعاله‏‎ ‎‏باشد، اگرچه ولی اجازه نداده باشد. و همچنین غیرممیز و دیوانه می توانند‏‎ ‎‏عامل جعاله باشند، و در صورت انجام کار مستحق جعل می باشند.‏

مساله 5 ـ ‏در جعاله تعیین مشخصات عمل لازم نیست، مثلاً اگر بگوید‏‎ ‎‏کسی که حیوان گمشدۀ مرا بیاورد ده تومان به او می دهم و معلوم نکند که چه‏‎ ‎‏حیوانی و محل آن کجا است جعاله صحیح است، ولی باید مشخصات جعل را‏‎ ‎‏از جهت نوع و جنس و صفت معین نماید، بلکه کیل یا وزن و یا مقدار آن را‏‎ ‎‏تعیین کند.‏

مساله 6 ـ ‏در مواردی که جعاله به علت عدم تعیین عوض باطل است،‏‎ ‎‏مثل اینکه بگوید هر کسی کودک مرا پیدا کند مبلغی به او می دهم، و معلوم نکند‏‎ ‎‏چه مبلغی می دهد، چنانچه کسی آن عمل را انجام داد باید اجرة المثل او را‏‎ ‎‏بدهد.‏

مساله 7 ـ ‏اگر در جعاله شخص معینی را برای عملی تعیین کند و دیگری‏‎ ‎‏آن کار را انجام دهد مستحق عوض و جعل نیست، ولی اگر شخصی را تعیین‏‎ ‎‏نکند هر کسی که کار را انجام داد مستحق عوض و جعل می باشد.‏

مساله 8 ـ ‏اگر کسی پیش از قرار داد جعاله کار را انجام داده باشد، یا بعد از‏‎ ‎‏قرارداد به قصد اینکه پول نگیرد انجام دهد، حقی به جعل و مزد ندارد.‏

مساله 9 ـ ‏در جعاله لازم نیست عامل بر قرارداد جاعل مطلع باشد، فقط‏‎ ‎‏معتبر است که کار را به قصد مجانی انجام ندهد، پس اگر کسی از روی خطا و یا‏‎ ‎‏غفلت و یا بدون تمیز مانند طفل غیرممیز و دیوانه کار را انجام بدهد، مستحق‏‎ ‎‏جعل است.‏


مساله 10 ـ ‏پیش از آنکه عامل شروع به کار کند، جاعل و عامل می توانند‏‎ ‎‏جعاله را بهم بزنند.‏

مساله 11 ـ ‏عامل می تواند حتی بعد از شروع به کار آن را ناتمام گذاشته از‏‎ ‎‏اتمام آن منصرف شود، مگر در مواردی که ناتمام نهادن عمل اسباب ضرر‏‎ ‎‏جاعل می شود، و در این موارد عامل باید یا آن کار را شروع نکند و یا آن را تمام‏‎ ‎‏نماید، مثلاً اگر کسی بگوید هر کسی چشم مرا عمل کند فلان مقدار به او‏‎ ‎‏می دهم، پس اگر جراحی شروع به عمل کند و طوری باشد که اگر عمل را تمام‏‎ ‎‏نکند چشم معیوب می شود باید آن را تمام نماید. و در اینگونه موارد چون‏‎ ‎‏معمولاً جعاله بر اتمام عمل است عامل با انجام مقداری از عمل حقی به جعل‏‎ ‎‏ندارد. و اگر در مواردی جعاله بر اتمام عمل نباشد، نسبت به مقداری که عامل‏‎ ‎‏انجام داده، جاعل باید مزدش را بدهد و عامل هم باید غرامت ضرری را که به‏‎ ‎‏جاعل رسانیده بدهد.‏

‎ ‎