احکام مساقات
نسخه چاپی | ارسال به دوستان
برو به صفحه: برو

نوع ماده: کتاب فارسی

پدیدآورنده : خمینی، روح الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، 1279-1368

محل نشر : تهران

ناشر: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)

زمان (شمسی) : 1385

زبان اثر : فارسی

احکام مساقات

‏مساقات آن است که انسان درختهای میوه ای که میوۀ آن مال خود اوست یا‏‎ ‎‏اختیار میوۀ آن با اوست تا مدت معینی به کسی واگذار کند که تربیت نماید و آب‏‎ ‎‏دهد و مقداری که قرار می گذارند از میوۀ آن بردارد.‏

مساله 1 ـ ‏در معاملۀ مساقات لازم نیست صیغه بخوانند، بلکه معاطات نیز‏‎ ‎‏در آن جاری است؛ یعنی اگر صاحب درخت به قصد مساقات آن را واگذار کند و‏‎ ‎‏کسی که کار می کند به همین قصد مشغول کار شود معامله صحیح است.‏

مساله 2 ـ ‏مالک و کسی که تربیت و آبیاری درختها را به عهده می گیرد باید‏‎ ‎‏بالغ و عاقل باشد و کسی آنها را مجبور نکرده باشد، و نیز باید محجور نباشند به‏‎ ‎‏واسطۀ سفاهت، و مالک محجور نباشد به واسطۀ افلاس.‏

مساله 3 ـ ‏مدت مساقات باید معلوم باشد و اگر اول آن را معین کنند و آخر‏‎ ‎‏آن را موقعی قرار دهند که میوه آن سال بدست می آید صحیح است.‏

مساله 4 ـ ‏در معامله مساقات باید سهم هر کدام به طور مشاع، مثل نصف‏‎ ‎‏یا ثلث و یا ربع و امثال اینها باشد، و اگر قرار بگذارند که مثلاً صد من از میوه ها‏‎ ‎‏مال مالک و بقیه مال کسی باشد که کار می کند معامله باطل است.‏

مساله 5 ـ ‏در مساقات باید مورد معامله اصول کاشته شده و ثابت باشد‏‎ ‎‏یعنی مساقات در بوتۀ خربزه و خیار و مانند اینها صحیح نیست.‏

مساله 6 ـ ‏باید قرار معامله مساقات را پیش از ظاهر شدن میوه بگذارند و‏‎ ‎‏اگر بعد از ظاهر شدن و رسیدن میوه به طوری که میوه دیگر غیر از نگهداری و‏‎ ‎

‏چیدن احتیاج به کار دیگری نداشته باشد قرار بگذارند، صحت مساقات اشکال‏‎ ‎‏دارد. و اگر میوه ظاهر شود ولی کاری مانند آبیاری و امثال آن، که برای زیاد شدن‏‎ ‎‏و رسیدن میوه لازم است باقی مانده باشد، معامله صحیح است.‏

مساله 7 ـ ‏معاملۀ مساقات در درختهایی که میوه نمی دهند مثل بید و چنار‏‎ ‎‏صحیح نیست و در درختهایی که از برگ و یا گل آنها استفاده می کنند مثل‏‎ ‎‏درخت بید مشک و حنا صحیح است.‏

مساله 7 ـ ‏درختی که از آب باران و یا رطوبت زمین استفاده می کند و به‏‎ ‎‏آبیاری احتیاج ندارد اگر به کارهای دیگری که در زیاد شدن میوه موثر است‏‎ ‎‏مانند بیل زدن و کود دادن محتاج باشد، مساقات در آن صحیح است.‏

مساله 8 ـ ‏دو نفری که مساقات کرده اند با رضایت یکدیگر می توانند‏‎ ‎‏معامله را اقاله کرده بهم بزنند، و نیز اگر در ضمن عقد مساقات شرط کنند که هر‏‎ ‎‏دو یا یکی از آنان حق بهم زدن معامله را داشته باشد، مطابق قراری که گذاشته‏‎ ‎‏است می توان معامله را بهم زد، و نیز اگر در معامله شرطی کنند و عمل نشود‏‎ ‎‏کسی که به نفع او شرط شده می تواند معامله را بهم بزند.‏

مساله 9 ـ ‏اگر مالک بمیرد معاملۀ مساقات باطل نمی شود و ورثه اش به‏‎ ‎‏جای او هستند.‏

مساله 10 ـ ‏اگر کسی که تربیت و آبیاری درختها به او واگذار شده بمیرد‏‎ ‎‏چنانچه در عقد مساقات شرط نکرده باشند که خودش آنها را تربیت کند‏‎ ‎‏ورثه اش بجای او هستند و اگر شرط کرده باشند که خودش کار را انجام دهد به‏‎ ‎‏مردن وی معاملۀ مساقات باطل می شود.‏

مساله 11 ـ ‏اگر شرط کنند که تمام حاصل برای مالک باشد مساقات باطل‏‎ ‎‏است و میوه مال مالک می باشد و کسی که کار می کند نمی تواند مطالبۀ اجرت‏‎ ‎‏نماید، ولی اگر باطل بودن مساقات به جهت دیگر باشد، مالک باید اجرة المثل‏‎ ‎‏آبیاری و کارهای دیگر را به کسی که درختها را تربیت کرده بدهد.‏

‎ ‎