عنوان فقهی حکومت از منظر امام خمینی

‏‏حجةالاسلام محمدعلی رستمیان‏

‏‏ ‏

‏‏از دیرباز مسئلۀ حکومت در دوران غیبت، واکنش های چندی در میان علمای فقه‏‎ ‎‏پدید آورده است که بررسی آن، سبب می شود تا بتوان بهتر و دقیق تر به جایگاه اندیشه‏‎ ‎‏حکومت اسلامی پی برد. محورهای سه گانۀ حرمت، جواز و وجوب، در تحقیق حاضر‏‎ ‎‏نمایش گر آرای فقهی امام خمینی و دیگر فقیهان شیعه، است.‏

‏‏نظرگاه حرمتِ تشکیل حکومت در عصر غیبت، به طور ضمنی، وجوب حکومت را‏‎ ‎‏نشان می دهد، نویسندۀ مقاله در این باره می گوید، "در زمان غیبت، عنوان آن عمل‏‎ ‎‏واجب (تشکیل حکومت اسلامی) تغییر کرده و عنوان دیگری یافته که به واسطه این‏‎ ‎‏عنوان دوم، حکم وجوب به حرمت تبدیل شده است...حکم حرمت برای این وجوب‏‎ ‎‏شرعی از جهت غضب حق معصوم به وجود می آید."‏

‏
‎

‎

‎ ‎‏حکومت را برای جامعه می پذیرند حکومت عدل را دارای خصیصه ای می دانند که باید‏‎ ‎‏معصوم در رأس هرم آن قرار گرفته باشد و در زمان غیبت، الزامی برای تشکیل حکومت‏‎ ‎‏توسط نایبان عام امام زمان نمی بینند."‏

‏‏فقهای طرف دار وجوب تشکیل حکومت به طرح ضرورت های عقلی و شرعی آن‏‎ ‎‏پرداخته اند، که نمونه بارز آن، رهبر فقید انقلاب اسلامی است. امام خمینی در سه مرحله‏‎ ‎‏به اثبات وجوب تشکیل حکومت پرداخته اند: 1) نفی تفکر جدایی دین از سیاست، 2)‏‎ ‎‏تصویر نهاد حکومت برای تحقق بخشیدن به اهداف و احکام سیاسی اسلام، 3) تشکیل‏‎ ‎‏حکومت اسلامی را، جزئی از ولایت تلقی کردن.‏

‏‏نویسنده برتری نظری فقهی امام راحل را چنین می نمایاند: "امام خمینی به خاطر بینش‏‎ ‎‏عمیق خویش از اسلام و سیرۀ رسول خدا و ائمۀ – علیهم السلام – پدید آورندۀ این نظریه‏‎ ‎‏این است که:  نباید برای تشکیل حکومت اسلامی منتظر فراهم آمدن شرایط شد، بلکه‏‎ ‎‏واجب است که فقیه، خود اقدام نماید و شرایط را آماده کند" بخش پایانی مقاله "به حکم‏‎ ‎‏حکومتی" و "احکام شرعی" و "عصیان احکام حکومتی" اختصاص دارد.‏