اخلاق و سیاست در اندیشۀ امام خمینی(ره)
نسخه چاپی | ارسال به دوستان
برو به صفحه: برو

نوع ماده: کتاب فارسی

پدیدآورنده : قنبری، آیت

ناشر: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)

زمان (شمسی) : 1378

زبان اثر : فارسی

اخلاق و سیاست در اندیشۀ امام خمینی(ره)

اخلاق و سیاست در اندیشۀ امام خمینی(ره) 

دکتر آیت قنبری

‏ ‏

‏نوع رابطه بین اخلاق و سیاست و این که کدام یک متغیری مستقل و دیگری تابع‏‎ ‎


کتابچکیده مقالات کنگره امام خمینی(س) و اندیشه حکومت اسلامیصفحه 97

است، معضله ای است که از دیرباز به دلیل چهرۀ ژانوسی سیاست مطرح بوده است.‏‎ ‎‏این که اخلاق به عنوان ابزار س رحذس ژس ژرٱ و یا هدف و غایت ذچراً برای سیاست‏‎ ‎‏محسوب می گردد دو گفتمان حژژس رح ژخآ را در اندیشه و ادبیات سیاسی پیش روی ما‏‎ ‎‏می گشاید.‏

‏در این مقاله پس از تعریف مفاهیم طی نگاهی به برخی از دیدگاه ها دو تئوری الف)‏‎ ‎‏ابزارنگاری اخلاق برای سیاست؛ ب) غایت نگاری اخلاق برای سیاست مطرح شده‏‎ ‎‏است. ‏

‏نظریات نیکولو ماکیاولی ایتالیایی (1527 – 1469 م) صاحب کتاب مشهور شهریار و‏‎ ‎‏توماس هابز انگلیسی (1679 – 1588 م) نویسندۀ لویاتان ذیل تئوری اوّل و نظریات ارائه‏‎ ‎‏شده از سوی ادیان الهی به اختصار ذیل تئوری دوّم بیان شده است. ‏

‏از آن جا که دورۀ حکومت امام علی بن ابیطالب(ع) تجلّیگاه مصاف دو تئوری یاد شده‏‎ ‎‏بوده است و نهج البلاغه آینۀ تمام نمای نسبت میان اخلاق و سیاست در دنیای اسلام‏‎ ‎‏محسوب می شود، تأملی در نهج البلاغه بخش دیگری از این مقاله را به خود اختصاص‏‎ ‎‏داده است.‏

‏پرسش اصلی نویسنده در این نوشتار این است که نسبت بین اخلاق و سیاست در‏‎ ‎‏اندیشۀ امام خمینی(ره) چیست، وی علاوه بر سئوال اصلی با توجه به مطالعات اکتشافی‏‎ ‎‏و نظریات مطرح شده پرسش های فرعی زیر را نیز در پرتو اندیشۀ امام خمینی(ره)‏‎ ‎‏بنیان گذار انقلاب اسلامی ایران مطرح کرده است: ‏

‏1) یا نیروهای انقلابی مجازند بنا به ضرورت انقلاب اصول اخلاقی را در مبارزۀ‏‎ ‎‏سیاسی زیر پا بگذارند؟‏

‏2) آیا حاکم اسلامی مجاز است استبداد ورزیده، برطبق میل و هوای نفس خود با شهروندان رفتار کند و به دل خواه در جان و مال مردم دخل و تصرف کند؟‏

‏3) آیا تأکید امام خمینی(ره) بر تئوری ولایت مطلقۀ فقیه به معنای تأیید قدرت مطلقه‏‎ ‎‏است که براساس آن آن گونه که ماکیاولی و هابز مطرح می کنند همه چیز در خدمت‏‎ ‎

کتابچکیده مقالات کنگره امام خمینی(س) و اندیشه حکومت اسلامیصفحه 98

قدرت مطلقه باشد و اصولاً آیا کسب قدرت و حکومت در نظر امام(ره) فی نفسه – ولو با‏‎ ‎‏ظلم و ستم – مطلوب است؟‏

‏4) تقوای سیاسی و تهذیب نفس از نظر امام(ره) برای سیاست مداران تا چه حد‏‎ ‎‏توصیه و تأکید شده است و پی آمدهای فقدان آن برای جامعه چیست؟‏

‏5) آیا با توجه به اعتبار والایی که مردم در نزد امام خمینی(ره) دارند، آنان مجاز به‏‎ ‎‏زیر پا گذاشتن اصول اخلاقی در مبارزۀ سیاسی می باشند؟‏

‏شیوۀ این پژوهش توصیفی، تحلیلی و مقایسه است و با استفادۀ از روش کتاب خانه ای‏‎ ‎‏به پاسخ سؤال اصلی و پرسش های فرعی پرداخته، هم چنین اثبات فرضیۀ این مقاله که‏‎ ‎‏عبارت است از غایت انگاری اخلاق بر سیاست در اندیشۀ امام خمینی(ره)، در ادامه‏‎ ‎‏بحث مطرح شده است.‏

‏ ‏

کتابچکیده مقالات کنگره امام خمینی(س) و اندیشه حکومت اسلامیصفحه 99