انتصاب یا انتخاب
حجةالاسلام والمسلمین عبدالله حاجی صادقی
نویسنده با طرح پنج دیدگاه دربارۀ ولایت فقیه (نصب خاص، نصب عام و ولایت همه فقهای واجدالشرایط، انشای ولایت به وسیله مردم، انتخاب در طول انتصاب، نصب عام و اعمال ولایت یک نفر) به بررسی مفاد هر یک از این دیدگاه ها پرداخته است.
مهم ترین بخش این مقاله، تقابل دو دیدگاه انتخاب و انتصاب است، به عقیده طرف داران نظریۀ انتخاب، ولایت – حتی ولایت انبیا و معصومین – از سوی مردم انشا می شود و جعل از ناحیه خداوند بی مفهوم است. نامبرده در نقد این دیدگاه، آن را مغایر با مفهوم ولایت و آموزه های دینی می پندارد؛ آموزه هایی که با صراحت، ولایت را پیمانی الهی – نه قراردادی اجتماعی – معرفی می کنند.
انتخاب در طول انتصاب، روایت دیگری از مسئلۀ انتخاب است، بدین معنا که مردم در صورتی می توانند انشاکنندۀ ولایت باشند که اولاً: نصب الهی امکان نداشته باشد و ثانیاً: جعل و انشای مردم در چارچوب معیارهای شرع صورت گیرد. با این همه، اگر در عصر غیبت بتوانیم از راه معقولی، به نصب فقیه برسیم جایی برای دست یازیدن به این نظریه نمی ماند.
علی رغم وجود چنین قرائت هایی از مسئله ولایت فقیه، غالب فقهای شیعه، مشروعیت و انشای ولایت را از سوی امام معصوم به نحو واجب کفایی و جعل عام می دانند. اینان معتقدند: ولایت و حاکمیت اسلامی از شئونات الهی است که جز با نصب مستقیم، یا غیر مستقیم خدا قابل جعل و انشا نیست. این همان نظریۀ امام خمینی در باب ولایت فقیه است که بارها در آثار علمی و فقهی ایشان مورد تأکید قرار گرفته است.
کتابچکیده مقالات کنگره امام خمینی(س) و اندیشه حکومت اسلامیصفحه 135
نویسنده در آخر نوشتار خود به طرح چند شبهه در باب ولایت فقیه می پردازد و سپس به یکایک آن ها پاسخ می دهد.
کتابچکیده مقالات کنگره امام خمینی(س) و اندیشه حکومت اسلامیصفحه 136