بررسی منشأ مشروعیت حکومت اسلامی و تبیین دیدگاه امام خمینی درباره مشروعیت
حجةالاسلام والمسلمین سیدابوالفضل موسویان
مشروعیت عبارت است از توجیه عقلانی اعمال سلطه و اطاعت که با مشروعیت در اسلام تفاوت دارد. در اسلام مشروعیت به معنای حقانیت است. مشروعیت اساس و پایه حاکمیت است و به دو موضوع اشاره دارد: 1) ایجاد حق حکومت برای حاکمان؛ 2)
کتابچکیده مقالات کنگره امام خمینی(س) و اندیشه حکومت اسلامیصفحه 100
شناسایی و پذیرش این حق از سوی حکومت شوندگان.
هر فلسفه سیاسی، نگرش خاصی به مشروعیت دارد: ملاک مشروعیت حکومت در نظریه قرارداد اجتماعی، بر اساس قرارداد و در نظریه رضایت، بر رضایت شهروندان و در نظریه ارادۀ عمومی، خواست عمومی مردم و در نظریۀ عدالت، به تلاش حکومت برای عدالت و در نظریه سعادت، به تلاش حکومت برای سعادت و برقراری ارزش های اخلاقی و در نظریه مرجعیت الهی، بر ارادۀ خداوند استوار است.
منشأ قدرت فقط خداوند است و اطاعت از پیامبر، اطاعت از خداوند می باشد. و در این باره توجه به دو نکتۀ مهم است: 1) شرایط و صفاتی که اسلام برای صلاحیت حکّام معین کرده است؛ 2) تشخیص مردم در انتخابِ افراد واجد صلاحیت.
امام خمینی اصول و مبانی حکومت اسلامی را در محورهای ذیل ترسیم می فرماید: 1) ضرورت تشکیل حکومت؛ 2) ضرورت اجرای احکام شرع؛ 3) ضرورت قیام برای تشکیل حکومت اسلامی؛ 4) حکومت قانون که همان شارع است؛ 5) شرایط حاکم که باید قانوندان و عادل باشد.
امام اختیارات حکومت اسلامی را وسعت بخشید و از بین دو نظریۀ صرفاً الهی و صرفاً مردمی، نظریه الهی – مردمی را اتخاذ کرد.
این حکومت الهی است، چون در آن ارزش ها و قوانین اسلام بر همۀ روابط اجتماعی حاکم است و مشروعیت مدنی دارد و آرای اکثریت مردم در قالب انتخاب مکتب، انتخاب قانون اساسی، انتخاب رهبری و انتخاب رئیس جمهوری و... پذیرفته شده است.
کتابچکیده مقالات کنگره امام خمینی(س) و اندیشه حکومت اسلامیصفحه 101