نظری به آثار و عملکردهای دین و روش زمام داران دین دار در عرصۀ تاریخ و جامعه
حجةالاسلام والمسلمین سیدمحمد ثقفی
نفوذ مذهب در عمق روان آدمی، دگرگونی های ژرفی در جسم و جان به وجود می آورد. آثار و عملکرد مذهب در زندگی فردی و اجتماعی و تجمع انسان های دین دار، در جامعه، ایجاد جامعه دینی و با ویژگی های خاص آن، موضوع بحث جامعه شناسی دینی است. این رشته تأثیر پدیدۀ مذهب را در جامعه و دیگر پدیده های رفتاری انسان بررسی می کند. شناخت جامعه دینی و تمایز آن با جامعه سکولار از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
در جامعه دینی، آدمی، زندگی را معنادار و جهان را هدف مند می بیند و با انسجام اجتماعی توأم با برتری عاطفۀ دینی، زندگی می کند. به علاوه، نقد ارزش های اجتماعی انگیزه دیگری است که مذهب در پیروان خود به وجود می آورد و در نتیجه آن ها را به ایجاد جامعه آرمانی که در آن عدالت برادری برابری حاکم باشد، سوق می دهد.
امروزه در جامعه شناسی سیاسی، علاوه بر اوصاف حاکمان از چگونگی حکومت و رفتار زمام داران و منشأ قدرت نیز بحث می شود. این سخن نه تازگی دارد و نه در انحصار فیلسوفان سیاسی غرب امثال، روسو، هابز و منتسکیو و... می باشد. در جای جای متون
کتابچکیده مقالات کنگره امام خمینی(س) و اندیشه حکومت اسلامیصفحه 71
دینی اسلامی که از آیین زمام داری و حکومت سخن رفته است از هر دو موضوع بحث شده است. رفتار حکومتی امام علی(ع) و تبیین کیفیت حکومت او، الگوی عینی و آرمانی حکومت اسلامی است. او علاوه بر اوصاف حاکمان بر رفتار و چگونگی حکومت نیز تأکید دارد.
انتخاب مردم، رسیدن به حکومت از راه های مشروع، طرح حقوق متقابل مردم و دولت و بالأخره رفتار عادلانه زمام دار، چهار اصل اساسی است که در حکومت اسلامی امام علی(ع) از اهمیت فراوانی برخوردار بوده اند.
در نتیجه، شواهد عینی این رفتار سیاسی در تاریخ سیاسی شیعی – اسلامی، وجود حکومت های مردمی، توأم با حکومت تسامح و سعه صدر است که در زمان های متفاوت در پهنای کشورهای اسلامی به وجود آمده اند.
حکومت علویان در آمل، آل بویه در ایران و فاطمیان در مصر، شواهد عینی دولت های مردمی، خدمت گذار، متسامح و نسبتاً عادل می باشند که می توانند الگوی مناسبی بر رفتار سیاسی جامعه امروزین ما باشند.
در این حکومت ها مشروعیت نظام از دادگستری و عدالت پروری آن سرچشمه می گیرد که با تکیه به انتخاب مردمروش عادلانه حکومت آل محمد را پیاده کرده اند.
کتابچکیده مقالات کنگره امام خمینی(س) و اندیشه حکومت اسلامیصفحه 72