نظام ولایت فقیه و دموکراسی (اسلامیت و جمهوریت از دیدگاه امام خمینی)
حجةالاسلام علیرضا فراهانی شمس
در این مقاله برای بررسی موضوع فوق ابتدا رابطۀ اسلام و دموکراسی آورده شده است، و اسلام را این گونه تعریف کرده است «اسلام یگانه، راه و روشی صحیحی است که از سوی پروردگار متعال برای زندگی بشر تعیین و ترسیم شده است» دموکراسی را واجد تعریف جامعی ندانسته است. و امام ره به سه علتی که برای ردّ دموکراسی در عنوان حکومت اسلامی بیان کرده اند، یکی هم وجود معانی مختلف و ابهام در معنای آن است. دو علت دیگر در بیانات امام عبارتند از دوری جستن از واژه های غربی و کامل بودن اسلام به طوری که گذاشتن قید به این معناست که اسلام دارای این جنبه نمی باشد. در دیدگاه امام خمینی ره انسان عصارۀ خلقت و آفرینش است و استعدادهای او باید با راه و روش خاص به فعلیت برسند. و هم چنین انسان دارای شهوات نیز می باشد که باید با آن مبارزه کند. انبیاء برای انسان کردن، انسان آمده اند. دین اسلام، کامل ترین ادیان است و با وجود آن ما نیازی به مکاتب بشری نداریم.
تشکیل حکومت توسط انبیاء دارای مراحلی است. پیامبران با دعوت به دین کم کم به
کتابچکیده مقالات کنگره امام خمینی(س) و اندیشه حکومت اسلامیصفحه 218
تعداد ایمان آورندگان خود می افزایند، سپس سعی می کنند که قدرت را از چنگال حکام فاسد خارج کنند و خود، حکومت الهی تشکیل دهند. زیرا بدون تشکیل حکومت، یک نظام سیاسی و حکومتی، به اهدافش به صورتکامل نمی رسد.
مهم ترین وظیفه حکومت اسلامی، شناساندن طریق حق هدایت به جامعه است. ملاک مردمی بودن حکومت، داشتن بیش ترین فایده حقیقی برای مردم است که تنها در حکومت های الهی تحقق می یابد. رهبران باید دارای یک سلسله شایستگی ها و لیاقت های ذاتی باشند که پذیرش مردم در موجود بودن این لیاقت ها تأثیری ندارد. انبیاء برای صحیح کردن انتخاب مردم آمده اند.
امام همانند علامه طباطبائی ماهیت حقیقی دموکراسی های موجود را دیکتاتوری می دانند و تنها اسلام را دموکراسی حقیقی دانسته اند.
پس از رحلت امام تفکیکی میان جمهوریت و اسلامیت صورت گرفته در حالی که خود خود امام این دو را یکی می دانستند. جمهوری به معنای اتکای به آراء ملت است و اسلامی بودن آن به این معناست که اصول و قوانین از مکتب الهی نشأت گرفته است. جمهوری شکل و ظاهر حکومت و اسلام محتوای آن است و رأی مردم در طول قوانین اسلام است نه در عرض آن بنابراین، چنین تفکیکی درست نیست.
کتابچکیده مقالات کنگره امام خمینی(س) و اندیشه حکومت اسلامیصفحه 219