تفسیر ولایت مطلقه فقیه از دیدگاه امام خمینی

‏‏ ‏

‏‏تفسیر ولایت مطلقه فقیه از دیدگاه امام خمینی‏

‏‏حجةالاسلام والمسلمین غلامرضا مصباحی‏

‏‏ ‏

‏‏«ولایت مطلقۀ امر» در نگاه نخست، در هاله ای از ابهام قرار دارد و برخی پنداشته اند‏‎ ‎

‏‏‎

‎‏

که مقصود از «مطلقه» بی قید و شرط بودنِ ولایت است و این موضوع با مصالح اسلام و‏‎ ‎‏جامعه و نیز با اصل حاکمیت مردم، ناسازگاری دارد.‏

‏‏مؤلف در تلاش برای تبیین این مقوله و پاسخ گویی به ابهام ها می نویسد: ‏

‏‏«مقصود از مطلقه بودن ولایت فقیه، توضیح گستره و دایرۀ شمولِ این ولایت است،‏‎ ‎‏نه چگونگی اعمال آن.» از آن پس، اتفاق نظر میان فقهای شیعه در باب مقام افتای فقیه‏‎ ‎‏عادل، تبیین فروع مسائل شرعی، قضا و اجرای حدود الهی را مطرح می کند. مؤلف در‏‎ ‎‏ادامه به منظرهای فقهی گوناگون دربارۀ ولایت فقیه، از جمله نظریۀ امور حسبیه اشاره‏‎ ‎‏می کند.‏

‏‏وی به نقل از امام خمینی می نویسد: «همه اختیاراتی که برای پیامبر و امامان است، از‏‎ ‎‏اموری که به حکومت و سیاست باز می گردد، برای فقیه نیز ثابت است، و فرق بین‏‎ ‎‏دلالت آنان و فقیه معقول نیست، زیرا والی – هر که می خواهد باشد – مجری احکام‏‎ ‎‏شریعت و اقامه کنندۀ حدود الهی و دریافت کنندۀ خراج و سایر مالیات ها و تصرف کننده‏‎ ‎‏در آن ها، بر حسب صلاح مسلمانان است.»‏

‏‏در پایان مقاله، در پاسخ برخی از شبهه ها، تحت عنوان استبداد دینی، آمده است:‏‎ ‎‏«بدون اراده و خواست اکثریت در یک جامعه اسلامی، ولایت فقیه، تحقق عینی و‏‎ ‎‏خارجی پیدا نمی کند. و چنین حکومتی جز با رضایت و حمایت قاطع مردم پدید نمی آید‏‎ ‎‏و داوم نمی آورد. ولایت فقیه، حاکمیت فردی نیست، بلکه تجسم مکتب است و از این‏‎ ‎‏جهت، مانند حاکمیتِ رئیس جمهور در یک نظام مردم سالار است.» و در جای دیگری‏‎ ‎‏می نویسد: «می توان گفت: ولایت فقیه، حکومت مشروط به استمرار عدل، مدیریت،‏‎ ‎‏تدبیر و رعایت قوانین الهی و میثاق های عمومی مانند قانون اساسی و مشورت و استفاده‏‎ ‎‏از نظر کارشناسان و صاحب نظران است.»‏

‎