قلمرو دخالت دین در علوم از منظر امام خمینی

‏‏ ‏

‏‏قلمرو دخالت دین در علوم از منظر امام خمینی‏

‏‏محسن قنبریان‏

‏‏ ‏

‏‏این مقاله از چهار قسمت ذیل فراهم  آمده است: ‏

‏‏مراد نویسنده از علم، همه معرفت های بشری، و مراد او از دین، وجود مکتبی (کتاب‏‎ ‎‏و سنت)، وجود ذهنی (فهم دینی) و ایمان است.‏

‏‏علوم از حیث معلومات به دو دستۀ علوم اخباری و انشایی تقسیم می شوند. علوم‏‎ ‎‏محض، علوم نظری و فلسفه از تقسیمات علوم اخباری؛ و حکمت عملی، نظامات‏‎ ‎‏اجتماعی، حقوقی، صنایع و فنون از اقسام علوم انشایی به حساب می آیند.‏

‏‏دخالت دین در علوم به سه گونه است: الف – دخالت تنزیهی؛ ب- دخالت تبیینی:‏‎ ‎‏در گونه اول، دین، برخی از علوم را تخصصاً از دایره علوم خارج دانسته و به علوم بی‏‎ ‎‏ضرر، نام «فضل» می نهد. در گونه اخیر نیز دین با تقسیم علوم به نافع و غیر نافع، به تبیین‏‎ ‎‏علوم نافع می پردازد و در کنار عقل و شهود قلبی به آن اعتبار می بخشد. ج- دخالت‏‎ ‎‏تاثیری: در این نوع دخالت، دین بر عقل و شهود دل و فلسفه تاثیر می گذارد.‏

‏‏دین در مبادی و تعریف موضوعات علوم محض دخالت می ورزد. در علوم نظری‏‎ ‎‏هم از طریق ذهنیات و تئوری ها، که تکیه گاه این علوم اند، دخالت دارد. علاوه بر این،‏‎ ‎

‏
‏‎

‎‏

دین در حوزۀ علم اخلاق ایدئولوژی، نظامات فردی و اجتماعی (علوم انشایی) دخالتی‏‎ ‎‏تبیینی دارد.‏

‏‏ ‏

‏‎

‎