الشرط الثالث : اعتبار القدرة علی التسلیم فی العوضین
الروایتان الناهیتان عن بیع الغرر
نسخه چاپی | ارسال به دوستان
برو به صفحه: برو

پدیدآورنده : خمینی، روح الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، 1279-1368

محل نشر : تهران

زبان اثر : عربی

الروایتان الناهیتان عن بیع الغرر

‏ ‏

‏وأ مّا ا لروایتان ا لمشتملتان علی ا لنهی عن بی‏‏ ‏

‏وأ مّا ا لروایتان ا لمشتملتان علی ا لنهی عن بیع ا لغرر ، فإحداهما : ما عن‏‎ ‎‏ا لصدوق فی «عیون ا لأخبار» بأسانید ذکرها فی «ا لوسائل» فی إسباغ ا لوضوء‏‎[1]‎‏ ،‏‎ ‎‏عن ا لرضا ، عن آبائـه ، عن علیّ  ‏‏علیهم السلام‏‏ قال : ‏«یأتی علی ا لناس زمان عضوض ،‎ ‎یعضّ کلّ امرئ علیٰ ما فی یده ، وینسی ا لفضل ، وقد قال الله : ‏«‏‏وَلاٰ تَنْسَوُا‏‎ ‎‏ا لْفَضْلَ بَیْنَکُمْ‏‏»‏‎[2]‎‏ ثم ینبری فی ذلک ا لزمان أقوام یبایعون ا لمضطرّین ، اُولئک هم‏‎ ‎شرّ ا لناس ، وقد نهیٰ رسول الله  ‏صلی الله علیه و آله وسلم‏‏ عن بیع ا لمضطرّ ، وعن بیع ا لغرر»‏‎[3]‎‏ .‏


‏وثانیتهما : ما فی «ا لمستدرک» عن «صحیفـة ا لرضا ‏‏علیه السلام‏‏» بإسناده عن‏‎ ‎‏ا لحسین بن علیّ ‏‏علیهماالسلام‏‏ قال : ‏«خطبنا أمیرا لمؤمنین ‏علیه السلام‏‏ علی ا لمنبر . . .» إلی أن قال :‏‎ ‎«وسیأتی علی ا لناس زمان یقدّم ا لأشرار ولیسوا بأخیار ، ویباع ا لمضطرّ ، وقد‎ ‎نهی رسول الله  ‏صلی الله علیه و آله وسلم‏‏ عن بیع ا لمضطرّ ، وعن بیع ا لغرر ، وعن بیع ا لثمار حتّیٰ‏‎ ‎‏تدرک . . .» إلی آخره‏‎[4]‎‏ .‏

‏وا لظاهر من الاُولی ا لکراهـة ؛ حیث عطف ‏«بیع ا لغرر»‏ علیٰ ‏«بیع‎ ‎ا لمضطرّ» ‏ا لذی هو مکروه ، وا لظاهر أنّ ا لنهی فیهما بمعنیٰ واحد ، فیمکن ا لحمل‏‎ ‎‏بهذه ا لمناسبـة علیٰ بیع ا لغافل ، ویمکن ا لحمل علیٰ بیع ا لخدعـة .‏

‏لکن لابدّ من حمل ا لنهی فیـه علی ا لحرمـة ، وأ مّا ا لحمل علیٰ عدم ا لقدرة‏‎ ‎‏علی ا لتسلیم ، أو علیٰ معنیٰ أعمّ ، وا لإرشاد إلی ا لفساد‏‎[5]‎‏ ، فبعید .‏

‏وأ مّا ا لثانیـة ، فتحتمل فیها ا لکراهـة ؛ بمناسبـة ا لعطف علیٰ ‏«بیع ا لمضطرّ»‎ ‎‏وا لحرمـة ، وا لحمل علیٰ بیع ا لخدعـة ، فکانت ا لروایـة مشتملـة علیٰ فرد مکروه ،‏‎ ‎‏وفرد محرّم ، وفرد باطل .‏

‏وأ مّا ا لحمل علی ا لمجهول ، وا لإرشاد إلی ا لبطلان ، فهو أیضاً بعید ، ولاسیّما‏‎ ‎‏مع عدم کون ا لغرر بمعنی ا لمجهول کما عرفت‏‎[6]‎‏ .‏

وا لإنصاف :‏ أنّ ا لحکم ثابت ، وإن کان ا لمستند مخدوشاً .‏

  • )) أسانید ا لصدوق هی : عن محمّد بن علی ا لشاه ا لمروزی ، عن محمّد بن عبدالله ا لنیسابوری ، عن عبیدالله بن أحمد بن عامر ا لطائی ، عن أبیـه ، عن ا لرضا علیه السلام ، وعن أحمد بن إبراهیم بن بکر ا لخوزی ، عن إبراهیم بن هارون بن محمّد ا لخوزی ، عن جعفر بن محمّد بن زیاد ا لفقیـه ، عن أحمد بن عبدالله ا لهروی ، عن ا لرضا علیه السلام ، وعن ا لحسین بن محمّد ا لعدل ، عن علیّ بن محمّد بن مهرویـه ا لقزوینی ، عن داود بن سلیمان ا لفرّاء ، عن ا لرضا ، عن آبائـه علیهم السلام .     وسائل ا لشیعـة 1 : 488 ، کتاب ا لطهارة ، أبواب ا لوضوء ، ا لباب54 ، ا لحدیث4 .
  • )) ا لبقرة (2) : 237 .
  • )) عیون أخبار ا لرضا علیه السلام 2 : 45  /  168 ، وسائل ا لشیعـة 17 : 448 ، کتاب ا لتجارة ، أبواب آداب ا لتجارة ، ا لباب40 ، ا لحدیث3 .
  • )) صحیفـة ا لرضا علیه السلام : 84 ، مستدرک ا لوسائل 13 : 283 ، کتاب ا لتجارة ، أبواب آداب ا لتجارة ، ا لباب33 ، ا لحدیث1 .
  • )) ا لمکاسب : 185  /  ا لسطر3 ، منیـة ا لطا لب 1 : 379  /  ا لسطر23 وما بعده .
  • )) تقدّم فی ا لصفحـة 296 ـ 297 .