المبحث الثانی : فی أقسام البیع بحسب الأسباب
مسألة : فی تقدیم الإیجاب علی القبول
لفظ «اشتریت» إیجاب لا قبول
نسخه چاپی | ارسال به دوستان
برو به صفحه: برو

نوع ماده: کتاب فارسی

پدیدآورنده : خمینی، روح الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، 1279 - 1523

محل نشر : تهران

ناشر: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)

زبان اثر : عربی

لفظ «اشتریت» إیجاب لا قبول

لفظ «اشتریت» إیجاب لا قبول

‏ ‏

‏وأمّا مثل «اشتریت» ا لذی مفاده نقل مال ا لطرف إلیٰ ملکـه بإزاء نقل ثمنـه‏‎ ‎‏إلیـه ، فلیس من قبیل ا لقبول ، بل هو إیجاب من قبل ا لمشتری ؛ فإنّ ماهیّـة ا لبیع‏‎ ‎‏ا لتی لیست إلاّ مبادلـة مال بمال ، کما یمکن إیقاعها با لإیجاب من طرف ا لبائع ،‏‎ ‎‏یمکن إیقاعها بإیجاب ا لمشتری .‏

‏فإذا قال ا لمشتری : «اشتریت هذا بهذا» أو «تملّکت هذا بهذا» لم یبقَ محلّ‏‎ ‎‏لإیجاب ا لبائع ، بل لابدّ لـه من قبول هذا ا لإیقاع ، وبقبولـه یتمّ موضوع اعتبار‏‎ ‎‏ا لعقلاء ؛ لأنّ إیجاب ا لبائع بعد قول ا لمشتری ، إن کان تملیکاً جدیداً وتملّکاً کذلک ،‏‎ ‎‏فلایرتبط بإیقاع ا لمشتری ، وإن کان إیقاعاً لما أوقعـه ا لمشتری ، فلایحتاج إلیـه ،‏‎ ‎‏بل ا لمحتاج إلیـه تنفیذ ما أوقعـه .‏

نعم ،‏ لوکان ا لمراد من قولـه : «تملّکت» قبلت تملیکک ، کان قبولاً ، وهو‏‎ ‎‏خارج عمّا فرضـه ا لشیخ ا لأنصاری ، وداخل فی ا لقسم ا لأوّل .‏

فما أفاده ا لشیخ‏ من أنّ نحو «اشتریت» إذا وقع عقیب ا لإیجاب ، یوجب‏‎ ‎‏تحقّق ا لمطاوعـة ومفهوم ا لقبول‏‎[1]‎‏ ، ‏غیر مرضیّ ،‏ بل مخا لف لما أفاده من أ نّـه أنشأ‏‎ ‎‏ملکیّـتـه للمبیع بإزاء ما لـه عوضاً ، ففی ا لحقیقـة أنشأ ا لمعاوضـة کا لبائع . . . إلیٰ‏‎ ‎‏أن قال : فلیس فی حقیقـة ا لاشتراء من حیث هو ، معنی ا لقبول‏‎[2]‎‏ ؛ فإنّـه إذا کان‏‎ ‎‏کذلک ، کیف یتحقّق بتأخّره معنی ا لمطاوعـة ؟ !‏

‏فإذا قال ا لبائع : «نقلت ما لی إلیک با لعوض» وقال ا لمشتری : «نقلت ما لک‏

‏إلیّ با لعوض» لایکون ذلک قبولاً بلا إشکال ؛ لأنّ معنی ا لقبول وا لمطاوعـة تثبیت‏‎ ‎‏ما جعلـه ا لبائع ، لا إیقاع أمر نظیر إیقاعـه .‏

‏ثمّ کیف یکون مع تقدّمـه علی ا لإیجاب من قبیل تقدّم ا لقبول علی‏‎ ‎‏ا لإیجاب ، مع اعترافـه : بأ نّـه لایکون فیـه معنی ا لقبول ، وا لفرض أ نّـه لم یقع موقع‏‎ ‎‏ا لقبول أیضاً ؟ !‏

‎ ‎

  • )) ا لمکاسب : 97 / ا لسطر 25 .
  • )) نفس ا لمصدر .