المبحث الثانی : فی أقسام البیع بحسب الأسباب
الأمر الثانی : وجوب الردّ فوراً
تفصیل آخر فی وجوب الردّ
نسخه چاپی | ارسال به دوستان
برو به صفحه: برو

نوع ماده: کتاب فارسی

پدیدآورنده : خمینی، روح الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، 1279 - 1600

محل نشر : تهران

ناشر: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)

زبان اثر : عربی

تفصیل آخر فی وجوب الردّ

تفصیل آخر فی وجوب الردّ

‏ ‏

‏ثمّ هنا تفصیل آخر أشار إلیـه ‏ا لسیّد ا لطباطبائی‎[1]‎‏ ، وذکره بعض أعاظم‏‎ ‎‏ا لعصر‏‎[2]‎‏ ، وهو أ نّـه یجب ا لردّ إذا نقل ا لقابض ا لمال إلیٰ بلد آخر ، مع کون‏‎ ‎‏ا لما لک فی بلد ا لقبض .‏

‏وأمّا إذا کان ا لمقبوض فی بلد ا لقبض ، وانتقل ا لما لک إلی مکان آخر ،‏‎ ‎‏فلایجب نقلـه إلیـه ، بل یردّه إلیٰ وکیلـه أو ا لحاکم ؛ لعدم دلیل علیٰ لزوم ا لدفع إلیٰ‏‎ ‎‏شخص ا لما لک فی هذه ا لصورة .‏

وفیـه :‏ أنّ ا لدلیل علیٰ وجوب ا لردّ إلی ا لما لک فی هذه ا لصورة ، إطلاق‏‎ ‎‏دلیل وجوب ا لردّ ، کقولـه ‏‏صلی الله علیه و آله وسلم‏‏ : ‏«علی ا لید . . .»‏ إلیٰ آخره ، بناءً علیٰ دلالتـه‏‎ ‎‏علی ا لمطلوب ، کما ذهب إلیـه ثانی ا لقائلین‏‎[3]‎‏ ، وسائر ما تقدّم .‏

نعم ،‏ لو کان ا لوکیل وکیلاً فی ا لقبض أو فی مطلق الاُمور ، فا لردّ إلیـه ردّ إلیٰ‏‎ ‎‏موکّلـه فی هذه ا لصورة وفی غیرها ، ‏فا لقول‏ بعدم ا لدلیل علیٰ وجوب ا لردّ ، لیس‏‎ ‎‏علیٰ ما ینبغی .‏

ومنـه یظهر ا لحال فی فرع آخر ،‏ وهو أ نّـه لو نقلـه ا لقابض من بلد ا لقبض‏‎ ‎‏إلیٰ بلدٍ آخر ، وانتقل ا لما لک إلیٰ بلد ثا لث ، فإنّ مقتضیٰ وجوب ا لردّ إلی ا لما لک هو‏

‏ا لنقل إلیـه ، إلاّ أن یتقیّد بدلیل نفی ا لضرر أو ا لحرج ، فتدبّر .‏

فما قال بعض ا لأعاظم ‏قدس سره‏‏ من أ نّـه یحتمل أن لایکون ا لردّ إلیٰ بلد ا لقبض ، أو‏‎ ‎‏ا لبلد ا لذی انتقل إلیـه ا لما لک واجباً ، إلاّ إذا کان فی بلد ا لقبض خصوصیّـة ؛ بأن‏‎ ‎‏یکون قیمتـه أغلیٰ ، أو راغبـه أکثر‏‎[4]‎‏ .‏

لیس بوجیـه ؛‏ لعدم ا لدلیل علیٰ لزوم ا لردّ إلیٰ بلد ا لقبض ، وإنّما ا لدلیل علیٰ‏‎ ‎‏وجوب ا لردّ إلیٰ ما لکـه ، کان فی بلد ا لقبض أم لا .‏

نعم ، یمکن أن یقال :‏ إنّ ا لدافع إذا کان جاهلاً با لفساد مع مبا لاتـه با لشرع ؛‏‎ ‎‏بحیث لو کان عا لماً لما أقدم علی ا لمعاملـة ، ولم یدفع ما لـه إلی ا لقابض ، وکان‏‎ ‎‏ا لقابض عا لماً با لحکم وحال ا لدافع ، کانت ا لمؤونـة علی ا لقابض ، سواء کانت‏‎ ‎‏متعارفـة أم زائدة علیها ، بل ولو لزم من دفعها ا لحرج علیـه ؛ لکونـه بحکم‏‎ ‎‏ا لغاصب ، بل هو «ا لغاصب ا لمأخوذ بأشقّ ا لأحوال» ؛ لانصراف أدلّـة نفی ا لضرر‏‎ ‎‏وا لحرج عن مثلـه .‏

‏ولو کان ا لقابض جاهلاً مع مبا لاتـه با لشرع ، وا لدافع عا لماً با لحکم وحال‏‎ ‎‏ا لقابض ، فلیست ا لمؤونـة علیـه مطلقاً ، سواء قلنا بشمول دلیل نفی ا لضرر لمثل‏‎ ‎‏ا لمورد أم لا ، ولایجب علیـه ا لردّ ؛ لانصراف دلیل وجوبـه عنـه ، نعم یجب علیـه‏‎ ‎‏ا لتخلیـة ورفع ا لید عنـه .‏

‎ ‎

  • )) حاشیـة ا لمکاسب ، ا لمحقّق ا لیزدی 1 : 95 / ا لسطر 30 .
  • )) منیـة ا لطا لب 1 : 132 / ا لسطر 13 .
  • )) نفس ا لمصدر : 131 / ا لسطر 9 .
  • )) منیـة ا لطا لب 1 : 132 / ا لسطر 17 .