الکلام فی شروط المتعاملین
الشرط الثالث : اعتبار الاختیار فی المتعاقدین
عدم الإکراه هو الشرط فی المتعاقدین
نسخه چاپی | ارسال به دوستان
برو به صفحه: برو

پدیدآورنده : خمینی، روح الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، 1279 - 1368

محل نشر : تهران

ناشر: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)

زمان (شمسی) : 1388

زبان اثر : عربی

عدم الإکراه هو الشرط فی المتعاقدین

عدم الإکراه هو الشرط فی المتعاقدین

‏ ‏

فعلیٰ هذا :‏ ما هو ا لشرط فی ا لمتعاقدین لیس ا لاختیار ، حتّی نحتاج إ لی‏‎ ‎‏دعویٰ خروج ا لاختیار ا لمقابل للاضطرار وغیره ، مع ما عرفت من عدم ثبوت‏‎ ‎‏معان کثیرة لـه ، أو نحتاج إ لیٰ تفسیره بما فسّره ا لشیخ ا لأعظم ‏‏قدس سره‏‏ :‏

تارةً :‏ با لقصد إ لیٰ وقوع مضمون ا لعقد عن طیب ا لنفس‏‎[1]‎‏ ، مع أنّ ا لمضطرّ‏‎ ‎

‏أیضاً لا یقصده عن طیب ا لنفس .‏

‏ولو اُرید بطیب ا لنفس ا لقصد إ لیٰ وقوعـه جدّاً ، فا لمکره قد یکون کذلک ،‏‎ ‎‏إ لاّ أن یراد بـه قصده بلا إکراه مکره ، وهو کما تریٰ تبعید للمسافـة بلا وجـه .‏

واُخریٰ :‏ بأنّ ا لمراد ا لقصد إ لیٰ وقوع مضمون ا لعقد فی ا لخارج ، کما یظهر‏‎ ‎‏من ذیل کلامـه‏‎[2]‎‏ .‏

‏وهو کما تریٰ غیر تامّ ؛ لأنّ مورد ا لبحث فی عقد ا لمکره هو ما تمّ سائر‏‎ ‎‏شرائطـه ، ولا فرق بینـه وبین سائر ا لعقود إ لاّ بأ نّـه أوجده بإکراه مکره دون غیره ،‏‎ ‎‏ففرض عدم ا لقصد إ لیٰ تحقّق مضمونـه خروج عن محطّ ا لبحث ؛ لأنّ ا لمختار‏‎ ‎‏أیضاً إن لم یقصد تحقّق مضمونـه لا یکون عقده صحیحاً .‏

‏فا لبطلان فیـه لأجل عدم ا لقصد ا لمعتبر فیـه ، لا للإکراه ، فلو فرض أنّ‏‎ ‎‏ا لمکره ـ لدهشتـه ووحشتـه ـ أوقع ا لعقد وقصد حصول مضمونـه فی ا لخارج ، یقع‏‎ ‎‏باطلاً ؛ بدلیل نفی ا لإکراه .‏

‏بل موضوع ا لبحث هو ذلک ، لا ما کان فاقداً لسائر ا لشروط ، کما صرّحوا‏‎ ‎‏بـه‏‎[3]‎‏ ، ولیس ا لشرط أیضاً عدم صدوره بکره منـه ؛ لما عرفت من أنّ ا لصدور‏‎ ‎‏بکره یشترک بین ا لمکره وا لمضطرّ .‏

‏بل ا لشرط هو عدم مکره  یکره ا لمتعاقدین علی ا لعقد ، أو عدم إکراههما‏‎ ‎‏فیـه ، أو عدم کونهما مکرهین ، فهل ا لإکراه مانع ، أو عدمـه شرط ؟ فیـه کلام .‏

‎ ‎

  • )) ا لمکاسب : 118 / ا لسطر28 ـ 29 .
  • )) ا لمکاسب : 119 / ا لسطر2 .
  • )) حاشیـة ا لمکاسب ، ا لسیّد ا لیزدی 1 : 119 / ا لسطر32 ، منیـة ا لطا لب 1 : 183 / ا لسطر18 ، جامع ا لمدارک 3 : 77 .