جواب از استدلال قائلین به تناسخ
ولی جواب حرفهای اهل تناسخ و دیگران این است که سرتاسر قرآن و اخبار که حکایت از هول و اهوال آخرت می کند غیر از اینهاست و هیچ مناسب با این عالم دنیا نیست، و اصفی و الطف بودن عالمی مؤکد عذاب و مؤکد عقاب است نه اینکه با آن مناسب نباشد، صرف اصفائیت دلیل بر عدم تناسب نیست؛ چنانکه صرف اظلمیت و اکدریت دلیل بر تناسب نیست؛ زیرا چند چیز باعث آکدیت و اشدیت عذاب است که اگر آنها نباشد عذاب ضعیف و تأ لم کم می شود و همۀ آنها متعلق به عالمی فوق این عالم است و در این عالم عذاب ضعیف است وشدت عذاب ممکن نیست، خصوصاً اینکه مگر انسان به واسطۀ تناسخ به ابدان حیوانات معذّب می شود؟ اگر مثلاً الاغ شد چه عذابی دارد، آیا غیر از بار بردن عذاب دیگری دارد؟ با اینکه از عذابها و غم و غصه ها می رهد و همۀ غصه و درد و غمش از کاه و جو و طویله و حتی دردسرش به گردن صاحبش که انسان است می افتد. و اگر مثلاً گربه شد چه عذابی دارد؟
غایة ما فی الباب این است که «ترتّب» بلد نیست که خود از عذاب رستن است، و اینها عذاب نیست، کسی که از اطاعت خدا بیرون رود و یا جاحد و منکر او شود مگر مستحق این عذابهاست؟ بلکه مافوق اینها را باید ببیند.
تقریرات فلسفه امام خمینی (س)(ج. 3)صفحه 218