تعلیمات انبیا جامع‌ترین برنامه سعادت

‏‏تعلیمات انبیا جامع ترین برنامۀ سعادت‏

‏‏کیفیت تحصیل سعادت به این است که انسان در مراتب ثلاثه، خود را تزکیه کرده‏‎ ‎‏باشد تا به آن سعادتی برسد که اعلی و اَدوم و ابهی است و انبیا و مرسلین برای تعلیم‏‎ ‎‏این کیفیت تحصیل آمدند تا انسان بتواند خود را به آن مقام برساند.‏

‏‏دستوراتی که داده اند، آن چنان جامع است که حتی خواب انسان و قضای حاجت و‏‎ ‎‏مواقعۀ او احکامی دارد، خوردنش احکامی دارد، و کلیۀ معاملات و عبادات انسان در‏‎ ‎‏تحصیل این منظور حکمی دارد، مثلاً هر مرتبه را عبادت و توحید و تکبیری است و‏‎ ‎‏حتی مرتبۀ جسم را باید به تکبیر و علوّ ذاتی حق عادت داد و این پوست و گوشت و‏‎ ‎‏استخوان و دَم را هم به توحید آورد تا اینها هم در مرتبۀ خود به تعظیم و تکبیر قیام‏‎ ‎‏کنند.‏

‏‏البته آنچه در حق اینها ممکن است آن است که موقع دعا و یادآوری خدا، به بالا‏‎ ‎‏ـ که اشاره به علوّ ذاتی حق است ـ متوجه شوند؛ لذا موقع حاجت خواهی دستور است‏
‏‎

‎‏که دستها را به طرف آسمان نگه دارند.‏‎[2]‎‏ و باید سعادت مرتبۀ شهود و جسم و‏‎ ‎‏جسمانی را تحصیل نمود، سعادت اینها آن وقتی حاصل است که چشم، عادت کند‏‎ ‎‏همیشه عظمت حق را ببیند و به مجوَّزات شرعیه نگاه کند و از محرّمات خود را‏‎ ‎‏بپوشد. اگر انسان، طبیعت را تحت قانون الهی درآورد، با اینکه طبیعت است، الهی‏‎ ‎‏می شود. خوردن و خوابیدن، گرچه طبیعی است ولی وقتی تحت قانون الهی درآمد،‏‎ ‎‏الهی می شود و در روح انسان تأثیر می نماید.‏

‏‏همان نکاح که از اقوی خواص حیوانی و طبیعی است، انسان آن را هم می تواند‏‎ ‎‏الهی کرده و از اسباب ترقیات روحی نماید، این همان نکاحی است که قانونی شود و‏‎ ‎‏به طریقه سَنیّه عملی گردد؛ یعنی مواقع مکروهات را مراعات نماید و آداب شرعی آن‏‎ ‎‏را در نظر داشته باشد، و اگر چنین شد، قوۀ شهوت قوه ای می شود که می توان با آن‏‎ ‎‏عبادت کرد.‏

‏‏بالاخره انسان این قوا را طوری باید تعدیل کند که قوای انسانی شود؛ شهوت‏‎ ‎‏صرف نباشد، بلکه شهوت انسانی گردد و غضب مطلق نباشد تا مثل غضب حیوانی‏‎ ‎‏گردد، بلکه مثل کلب معلَّم باشد نه مثل کلب هراش؛ و این در صورتی است که غضب،‏‎ ‎‏غضب انسانی گردد و همین طور قوای دیگر، و راهش این است که به قانون الهی‏‎ ‎‏سورت آنها شکسته شود؛ زیرا اگر به قانون الهی سورت قوا شکسته شد، قوۀ غضبیه‏‎ ‎‏یکی از قوای شریفه خواهد شد که با آن از ناموس الهی و از ناموس خود انسان و از‏‎ ‎‏ناموس دینی و از ناموس مملکتی دفاع می شود، و وقتی که به دستور شرعی درآمد، از‏‎ ‎‏اهمّ عبادات می گردد که فوز عظیم است؛ لذا همان آدم کشی و خون ریزی در معرکۀ‏‎ ‎‏جهاد، از اهم عبادات می شود و مأکولی که مباح است هنگامی که به عنوان مباح الهی‏‎ ‎‏خورده شود در قلب و روح انسان تأثیر نورانی دارد.‏

‏‏و بالجمله: اگر قوای جسمانی و مرتبۀ شهود را الهی کرد، نوبت مرتبۀ متوسطه‏‎ ‎‏است که خیال و باطن را از وسوسه ها خالی کند و کم کم عادت کند که از غیر خدا‏
‏‎

‎‏خوف نداشته باشد و خوفش فقط از خدا باشد و طمع به مال دیگران نکند و حسد به‏‎ ‎‏نعمت دیگران نورزد و باب احتیاج به غیر باب غنی مطلق باز نکند، و همین طور تا به‏‎ ‎‏مرتبۀ بالا برسد که قوۀ عاقله باشد؛ اعتقادات باطله را راه ندهد و تا اندازه ای که ممکن‏‎ ‎‏است، براهین دالۀ بر توحید و کمال مطلق و نور الانوار را در قوۀ عاقله تثبیت کرده و‏‎ ‎‏تحکیم نماید که اگر از حد برهان گذشت چه بهتر، و اگر در این عالم از حد برهان‏‎ ‎‏نگذشته باشد، مستعد گردد تا به واسطۀ خرق حُجب و دفع حجابهای مانعه ـ که با فراغ‏‎ ‎‏از طبیعت حاصل می گردد ـ افاضه را قبول نماید.‏

‏‎

‎