احتمالات متصورۀ ذات و صفات
ناگفته نماند احتمالاتی که در خصوص اوصاف و ذات داده می شود، به تصور عقلی چند قسم است:
تقریرات فلسفه امام خمینی (س)(ج. 2)صفحه 127 یکی اینکه: چنانکه مفاهیم در عالم خویش با یکدیگر متغایر و از یکدیگر متمایز بوده، همچنین ذات و وصف در عالم مفاهیم با یکدیگر بیگانه و از هم جدا می باشند و همان طوری که بین ذات و وصف در عالم مفاهیم اتحاد و عینیت نیست؛ همچنین بین آنها در عالم خارج و واقعیت هم اتحادی نبوده و ذات و وصف بایکدیگرمتغایرمی باشند.
دوم اینکه: مفاهیم با یکدیگر متحد باشند و خارجاً و مصداقاً با یکدیگر متغایر و از یکدیگر متمایز باشند.
سوم اینکه: مفاهیم متحد بوده و مصداق آنها نیز متحد باشد.
و چهارم اینکه: مفاهیم در عالم خویش با یکدیگر متغایر و کثیر و متکثر باشند، ولکن به حسب مصداق واحد و غیر متکثر باشند.
صور مذکوره چنین نیست که قائل نداشته باشد و تنها صرف تصور و احتمال عقلی باشد، بلکه کسانی هستند که می گویند: اوصاف از یکدیگر متمایز و غیرذات و زاید بر ذات می باشند، و همین طور کسانی بوده اند که گفته اند: مفاهیم در عالم مفهومیت متحدند؛ چنانکه خارجاً و مصداقاً متحد می باشند.
تقریرات فلسفه امام خمینی (س)(ج. 2)صفحه 128